[SO SÁNH] Phân biệt trách nhiệm pháp lý với các trách nhiệm xã hội khác

Mục lục

So sánh và Phân biệt trách nhiệm pháp lý với các loại trách nhiệm xã hội khác

1 – Trách nhiệm pháp lý và trách nhiệm xã hội khác là gì?

a – Trách nhiệm pháp lý là gì?

Thuật ngữ “trách nhiệm pháp lý” có thể được xem xét theo nhiều nghĩa, dưới nhiều góc độ.

Trong phạm vi môn học Lý luận chung về nhà nước và pháp luật, trách nhiệm pháp lý chủ yếu được xem xét dưới góc độ là trách nhiệm của chủ thể vi phạm pháp luật, gắn liền với vi phạm pháp luật.

Dưới góc độ này, trách nhiệm pháp lý là sự bắt buộc chủ thể vi phạm pháp luật phải gánh chịu những hậu quả pháp lý bất lợi thể hiện qua việc chủ thể này phải gánh chịu những biện pháp cưỡng chế nhà nước đã được quy định trong phần chế tài của các quy phạm pháp luật vì sự vi phạm pháp luật của họ.

Xem thêm tài liệu liên quan:

Ví dụ: Sinh viên A sử dụng tài liệu làm bài thi khi Quy chế thi không cho phép nên bị Giám thị B lập biên bản vi phạm và ra Quyết định đình chỉ thi, như vậy có nghĩa là sinh viên A đã phải gánh chịu trách nhiệm pháp lý.

b – Các loại trách nhiệm xã hội khác

Trách nhiệm xã hội khác bao gồm các loại như trách nhiệm đạo đức, trách nhiệm chính trị, trách nhiệm tôn giáo… Có thể hiểu trách nhiệm xã hội khác là sự bắt buộc một chủ thể nhất định phải gánh chịu những hậu quả bất lợi về vật chất hoặc tinh thần thể hiện qua việc chủ thể đó phải gánh chịu những biện pháp cưỡng chế phi nhà nước được quy định trong các loại quy phạm xã hội như đạo đức, phong tục, tập quán, luật tục, quy phạm của các tổ chức phi nhà nước…

2 – Phân tích những điểm khác biệt giữa trách nhiệm pháp lý với các loại trách nhiệm xã hội khác

Trách nhiệm pháp lý	Các loại trách nhiệm xã hội khác
- Trách nhiệm pháp lý luôn gắn liền với vi phạm pháp luật. Những hành vi tuy có thể gây ra những thiệt hại nhất định cho xã hội nhưng nếu không bị coi là vi phạm pháp luật (chẳng hạn, hành vi gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết, phòng vệ chính đáng) thì không làm phát sinh trách nhiệm pháp lý.	- Các loại trách nhiệm xã hội khác luôn gắn liền với vi phạm các loại quy phạm xã hội khác như phong tục, tập quán, đạo đức, quy phạm của các tổ chức phi nhà nước...
- Trách nhiệm pháp lý thế hiện thái độ phản ứng của nhà nước và xã hội mà cụ thể là thể hiện sự lên án, sự trừng phạt của nhà nước đối với chủ thể vi phạm pháp luật. Vì thế, trách nhiệm pháp lý luôn gắn liền với các biện pháp cưỡng chế nhà nước được quy định trong phần chế tài của các quy phạm pháp luật. Ví dụ: Sinh viên vi phạm kỷ luật học tập sẽ phải gánh chịu một trong các hình thức kỷ luật đã được quy định trong pháp luật.	- Các loại trách nhiệm xã hội khác luôn gắn liền với các biện pháp cưỡng chế phi nhà nước như sự day dứt lương tâm, sự lên án của dư luận xã hội, các hình thức kỷ luật của các Tổ chức phi nhà nước... Ví dụ: Vi phạm Điều lệ Đoàn thì phải gánh chịu một trong các hình thức kỷ luật của Đoàn như khiển trách, cảnh cáo hoặc khai trừ ra khỏi Đoàn; vi phạm phong tục, tập quán thì sẽ phải gánh chịu sự lên án của dư luận xã hội theo kiểu “ma chê, cưới trách”...
- Trách nhiệm pháp lý luôn là hậu quả pháp lý bất lợi đối với chủ thể vi phạm pháp luật thể hiện qua việc chủ thể này phải gánh chịu những thiệt hại nhất định về tài sản, về nhân thân, về tự do, thậm chí cả về tính mạng... mà phần chế tài của các quy phạm pháp luật đã quy định. Ví dụ: Nếu người vi phạm bị phạt tiền là họ phải chịu thiệt hại về tài sản, còn nếu họ bị phạt tù thì vừa phải chịu sự thiệt hại về tự do vì “một ngày tù bằng nghìn thu ở ngoài”, vừa phải chịu sự thiệt hại về nhân thân, họ bị coi là đã có tiền án, vừa phải chịu thiệt hại về tài sản vì ở trong tù thì không thể kiếm tiền được...	- Các loại trách nhiệm xã hội khác là hậu quả bất lợi về mặt xã hội đối với chủ thể phải gánh chịu thể hiện qua việc chủ thể phải gánh chịu những thiệt hại chủ yếu về mặt tinh thần như sự dằn vặt, day dứt trong lương tâm, sự lên án của dư luận xã hội, sự lo sợ bị trừng phạt khi sang thế giới bên kia, lo sợ không được lên thiên đàng, lên cõi niết bàn mà phải bị đày xuống địa ngục, xuống âm phủ...
- Trách nhiệm pháp lý là một loại nghĩa vụ pháp lý đặc biệt, phát sinh khi có vi phạm pháp luật. Chủ thể gánh chịu trách nhiệm pháp lý bắt buộc phải thực hiện những xử sự nhất định trước một chủ thể khác, có thể là nhà nước hoặc cá nhân, Tổ chức có quyền, lợi ích bị xâm hại. Ví dụ: Chủ thể phạm tội cố ý gây thương tích cho người khác vừa phải chịu hình phạt do Tòa án quyết định, vừa phải bồi thường thiệt hại cho nạn nhân.	- Các loại trách nhiệm xã hội khác là loại nghĩa vụ xã hội đặc biệt, phát sinh khi xảy ra các loại vi phạm như vi phạm đạo đức, vi phạm phong tục, tập quán, vi phạm kỷ luật của các tổ chức phi nhà nước...
- Trách nhiệm pháp lý là loại trách nhiệm do pháp luật quy định nên được nhà nước bảo đám thực hiện. Nhà nước bằng quyền lực của mình, bắt buộc chủ thể phải thực hiện đúng đắn, nghiêm chỉnh trách nhiệm pháp lý của mình. Ví dụ: Trách nhiệm hình sự được quy định trong Bộ luật hình sự và Nhà nước phải thiết lập ra các cơ quan như Tòa án, Viện kiểm sát, Cơ quan điều tra... để bảo đảm có thể truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội.	- Các loại trách nhiệm xã hội khác được quy định trong các loại quy phạm xã hội khác như phong tục, tập quán, quy tắc đạo đức, quy phạm của các tổ chức phi nhà nước như Điều lệ Đảng, Điều lệ Đoàn... nên được bảo đảm thực hiện bằng dư luận xã hội hoặc các biện pháp cưỡng chế phi nhà nước.