Điều khoản về hoàn cảnh thay đổi cơ bản dẫn đến khó khăn đặc biệt trong khi thực hiện hợp đồng, hay ngắn gọn hơn là hoàn cảnh thay đổi cơ bản, (tiếng Anh là hardship clause,) là chủ đề nghiên cứu, tranh luận khá nhiều trong lĩnh vực thương mại nói chung, thương mại quốc tế nói riêng, do sự thiếu hụt, chưa hoàn thiện quy định pháp luật và khác biệt trong tư duy pháp lý của các bên tham gia hợp đồng, dẫn đến nhiều tranh chấp khi thực hiện hợp đồng. Từ việc phân tích, bình luận một vụ việc tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế, bài viết góp phần nhận diện một số khía cạnh pháp lý về hoàn cảnh thay đổi cơ bản (hardship) ở khía cạnh pháp luật và thực tiễn áp dụng.
Thương mại quốc tế
Thủ tục giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại – Thực trạng và hướng hoàn thiện pháp luật
Trọng tài thương mại là một trong những phương thức giải quyết tranh chấp thay thế phương thức giải quyết tranh chấp tại Tòa án. Với nhiều ưu thế như: việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài đảm bảo tính linh hoạt, tiết kiệm thời gian, chi phí, đảm bảo bí mật kinh doanh; phán quyết trọng tài là phán quyết cuối cùng, có tính cưỡng chế thi hành đối với các bên và không những được thi hành trong nước mà còn cả ở 157 nước thành viên theo Công ước New York về Công nhận và Thi hành phán quyết của trọng tài nước ngoài năm 1958 mà Việt Nam là thành viên. Vì những ưu điểm này mà trong những năm gần đây phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài được cộng đồng doanh nghiệp ưu tiên lựa chọn để giải quyết tranh chấp. Tuy nhiên, thực trạng áp dụng các quy định pháp luật về thủ tục giải quyết tranh chấp bằng trọng tài vẫn còn tồn tại nhiều vướng mắc, bất cập cần nghiên cứu và đề xuất hướng hoàn thiện pháp luật.
Áp dụng tập quán và thói quen giữa các bên theo Công ước viên năm 1980
Trong quan hệ hợp đồng nói chung, hợp đồng thương mại quốc tế nói riêng, các bên bị ràng buộc bởi tập quán mà họ đã thỏa thuận và bởi các thói quen đã được xác lập giữa họ. Nói cách khác, tập quán và thói quen được coi là nguồn luật điều chỉnh các quan hệ đó.Bài viết phân tích hai căn cứ áp dụng tập quán và thói quen giữa các bên tham gia hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế theo Khoản 1 và Khoản 2 Điều 9 CISG. Thực tiễn áp dụng các quy định này thông qua việc nghiên cứu thực tiễn xét xử trong đó tòa án, trọng tài đưa ra quan điểm của mình về căn cứ áp dụng tập quán, cũng như cách thức xác định thói quen của các bên để trở nên có giá trị ràng buộc.
Những đổi mới của hoạt động trọng tài quốc tế trong thời gian qua và đề xuất cho Việt Nam
Nhằm đáp ứng yêu cầu của tình hình toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, hoạt động trọng tài ngày càng được cải thiện cả về chất và lượng. Các tổ chức trọng tài trên phạm vi toàn cầu đã có nhiều nỗ lực đưa ra những sáng kiến, giải pháp đa dạng nhằm thúc đẩy sự phát triển của hoạt động trọng tài. Những nỗ lực nêu trên xuất phát từ phía Chính phủ, từ các tổ chức trọng tài trong bối cảnh xu hướng hội nhập kinh tế toàn cầu và cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 diễn ra mạnh mẽ. Trong 10 năm qua, hoạt động trọng tài Việt Nam khởi sắc với nhiều kết quả đáng ghi nhận. Với mục tiêu thúc đẩy hoạt động trọng tài Việt Nam, một số đề xuất về phương hướng phát triển hoạt động trọng tài Việt Nam trong thời gian tới đã được đưa ra nhằm phát triển hoạt động trọng tài theo hướng uy tín, linh hoạt, thân thiện, minh bạch và chất lượng.
Giải quyết tranh chấp chống bán phá giá theo pháp luật chống bán phá giá của Hoa Kỳ
Tranh chấp về chống bán phá giá là một trong những loại tranh chấp thương mại ngày càng trở nên phổ biến trong thương mại quốc tế. Hoa Kỳ là một trong những quốc gia tích cực tiến hành các vụ điều tra chống bán phá giá đối với hàng hóa nhập khẩu trong đó có hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam. Tuy nhiên, có rất nhiều quyết định mà cơ quan có thẩm quyền về chống bán phá giá của Hoa Kỳ đưa ra đã không nhận được sự chấp thuận của các bên liên quan, gây ra các tranh chấp về cuộc điều tra chống bán phá giá. Việc giải quyết các tranh chấp về chống bán phá giá đã trở thành nhu cầu cấp thiết để các bên liên quan bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của mình. Pháp luật Hoa Kỳ cũng đưa ra các cơ chế giải quyết tranh chấp chống bán phá giá dựa trên quy định khung của WTO. Mục tiêu của bài viết nhằm phân tích và làm rõ các phương thức giải quyết tranh chấp chống bán phá giá theo pháp luật Hoa Kỳ dựa trên các cơ sở pháp lý và qua thực tiễn áp dụng theo thủ tục giải quyết tại Bộ Thương mại Hoa Kỳ, tòa án Hoa Kỳ, và tại WTO.
Chỉ số chi phí tuân thủ pháp luật của Việt Nam và các nước khác trong ASEAN năm 2019
Theo đánh giá của diễn đàn kinh tế thế giới, chỉ số chi phí tuân thủ pháp luật là một trong những chỉ số sẽ có ảnh hưởng trực tiếp tới việc đánh giá, xếp thứ hạng năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên thế giới. Bài viết tập trung đề cập về chỉ số chi phí tuân thủ pháp luật của Việt Nam và các nước khác trong ASEAN năm 2019, (có sự so sánh với năm 2018) theo đánh giá của WEF. Đồng thời, đưa ra một số đề xuất, kiến nghị góp phần cải thiện điểm số, nâng thứ hạng chỉ số chi phí tuân thủ pháp luật và chỉ số năng lực cạnh tranh của Việt Nam.
Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài và hòa giải trực tuyến ở EU
Trên thế giới hiện nay, Liên minh Châu Âu có những bước đi mạnh mẽ và nỗ lực không ngừng nghỉ để phát triển mô hình giải quyết tranh chấp trực tuyến (Online Dispute Resolution) (sau đây gọi là ODR) từ những năm đầu tiên của thập niên 2000. Do đó, việc nghiên cứu và học tập kinh nghiệm của Liên minh Châu Âu là vô cùng cần thiết để xây dựng khuôn khổ pháp luật và mô hình nền tảng ODR cho Việt Nam. Bài viết này phân tích thực trạng quy định pháp luật của Liên minh Châu Âu về điều chỉnh phương thức giải quyết tranh chấp trực tuyến và đánh giá thực tiễn vận hành phương thức giải quyết tranh chấp trực tuyến tại Liên minh Châu Âu, từ đó đưa ra một số khuyến nghị cho Việt Nam trong việc xây dựng nền tảng giải quyết tranh chấp trực tuyến.
Quyền buộc thực hiện đúng hợp đồng của bên mua khi bên bán vi phạm hợp đồng theo Công ước viên năm 1980 và giải pháp sửa đổi Luật Thương mại của Việt Nam
Công ước của Liên hợp quốc năm 1980 về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế (CISG), tên gọi khác là Công ước Viên năm 1980, bắt đầu có hiệu lực tại Việt Nam từ 01/01/2017. Việc áp dụng CISG có tác động tích cực tới việc hoàn thiện pháp luật Việt Nam trong lĩnh vực mua bán hàng hóa. Thông qua việc nghiên cứu, phân tích các quy định của CISG về quyền buộc thực hiện đúng hợp đồng của bên mua khi bên bán vi phạm hợp đồng, bài viết chỉ ra những bất cập trong quy định của pháp luật thương mại Việt Nam hiện hành và định hướng khắc phục những bất cập đó.
Kiểm soát hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ trong thông quan hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu ở Việt Nam
Kiểm soát hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu (XNK) là hoạt động đặc thù của cơ quan hải quan tại các cửa khẩu và khu vực biên giới. Việc kiểm soát hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ bởi hải quan được thực hiện trên cơ sở yêu cầu của các chủ thể quyền, thông qua các hoạt động, quy trình nghiệp vụ cả trong quy trình và ngoài quy trình thông quan hàng hóa nhằm ngăn chăn và xử lý kịp thời hành vi XNK hàng hoá giả mạo sở hữu trí tuệ tai biên giới. Bài viêt đề cập đến một số đặc điểm, nội dung và phương thức kiểm soát hàng hóa giả mạo sở hữu trí tuệ của hải quan Việt Nam.
Giải quyết tranh chấp Hợp đồng xây dựng quốc tế bằng phương thức hòa giải thương mại tại Việt Nam
Trong lĩnh vực thương mại quốc tế nói chung, phương thức hòa giải thường được các bên tranh chấp đưa vào điều khoản giải quyết tranh chấp như một phương thức mang tính khuyến khích các bên sử dụng trước khi mang tranh chấp ra trọng tài quốc tế. Tuy nhiên, trong giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng quốc tế, sử dụng phương thức hòa giải mang lại hiệu quả cao hơn so với phương thức trọng tài bởi vì đây là một phương thức giải quyết tranh chấp không tranh tụng, chi phí tiết kiệm, thủ tục đơn giản và kết quả của quá trình hòa giải được công nhận bởi thủ tục trong nước và quốc tế. Bài viết sẽ làm rõ bản chất của hợp đồng xây dựng quốc tế và giải quyết tranh chấp bằng phương thức hòa giải tại Việt Nam.