Đánh giá tác động của chính sách trong dự án Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia và một số kiến nghị đề xuất

Đánh giá tác động của chính sách trong dự án Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia và một số kiến nghị đề xuất

Tác giả: Phan Nguyệt Anh [1]

TÓM TẮT

Mặc dù pháp luật về quản lý đối với sản phẩm rượu, bia và đồ uống có cồn khác (ĐUCCK) đã được ban hành nhưng chủ yếu tập trung vào các quy định về kiểm soát sản xuất, kinh doanh, nhằm giảm thiểu hậu quả của rượu, bia và ĐUCCK mà chưa có các quy định mang tính phòng ngừa. Tác giả bài viết đã tập trung nêu thực trạng sử dụng rượu, bia và những tác hại đem lại tới sức khỏe con người. Trên cơ sở pháp luật hiện hành về phòng, chống tác hại của rượu, bia và đưa ra một số kiến nghị đề xuất nhằm hoàn chỉnh hệ thống pháp luật liên quan.

Trong những năm qua, ngành rượu, bia và đồ uống có cồn ở nước ta đang rất phát triển với tốc độ gia tăng nhanh về sản lượng qua các năm. Theo báo cáo của Bộ Công thương năm 2017, Việt Nam sản xuất hơn 4 tỷ lít bia, hơn 70 triệu lít rượu công nghiệp và khoảng 230 – 280 triệu lít rượu thủ công. Rượu, bia là 2 sản phẩm đồ uống có chứa cồn phổ biến, chiếm 99,7% thị phần tại Việt Nam. Bên cạnh rượu, bia, hiện nay, Việt Nam đã có một số lượng rất nhỏ ĐUCCK được sản xuất, nhập khẩu hoặc pha chế để tiêu thụ tại Việt Nam. Tỷ lệ sử dụng rượu, bia ở Việt Nam đang ở mức báo động. Cũng theo Tổ chức Y tế thế giới, nếu quy đổi tiêu thụ rượu, bia và ĐUCCK ra lít cồn nguyên chất thì mức tiêu thụ đồ uống có cồn bình quân đầu người Việt Nam (trên 15 tuổi) hằng năm đã tăng từ 3,8 lít (giai đoạn 2003-2005) lên 6,6 lít (giai đoạn 2008- 2010) và lên tới 8,3 lít năm 2016, tức là đã tăng tới 118% và tăng 30 bậc, từ vị trí 94 lên vị trí 64/194 nước, trong khi mức tiêu thụ trên toàn cầu tăng không đáng kể. Trong đó, tỷ trọng tiêu thụ cồn nguyên chất từ bia đang tăng nhanh hơn từ rượu nên nguy cơ tác hại do sử dụng bia cũng đang ngày càng gia tăng. Nếu tính riêng trong số nam giới trên 15 tuổi thì một người nam giới của Việt Nam tiêu thụ trung bình tới 27,4 lít cồn nguyên chất (năm 2010). Mức tiêu thụ này là rất cao, xếp thứ hai trong các nước Đông Nam Á/Tây Thái Bình Dương, xếp thứ 10 Châu Á và thứ 29 thế giới. Mức độ này sẽ còn gia tăng trong những năm tới nếu không có các biện pháp kiểm soát mạnh mẽ để điều chỉnh kịp thời. Tỷ lệ nam giới và thanh thiếu niên sử dụng rượu, bia đều ở mức cao, trong đó tỷ lệ nam giới sử dụng rượu, bia ở mức có hại là vấn đề đáng báo động. Năm 2015 có tới 44,2% nam giới uống rượu, bia và ĐUCCK ở mức nguy hại. Tỷ lệ này đã tăng gần gấp đôi sau 5 năm (25,1% năm 2010 và 44,2% năm 2015)2.

Bên cạnh tỷ lệ sử dụng rượu, bia đang gia tăng nhanh thì tình trạng sử dụng rượu, bia ở mức có hại đang là thách thức lớn ở Việt Nam. Hiện nay, khoảng 1/4 nam giới có sử dụng rượu, bia hằng ngày đã dung nạp vượt ngưỡng cho phép (trên 5 đơn vị rượu tương đương 50g cồn rượu nguyên chất/ngày). Tỷ lệ nam giới sử dụng rượu, bia ở mức có hại là 44,2%, mức cao so với thế giới. Rượu, bia và ĐUCCK là một trong 03 nguyên nhân hàng đầu làm gia tăng tỷ lệ tai nạn giao thông tại Việt Nam ở nam giới độ tuổi 15-49. Theo báo cáo của WHO (2014) tai nạn giao thông liên quan đến rượu, bia tại Việt Nam ước tính chiếm 36,2% ở nam giới và 0,7% ở nữ giới. Nghiên cứu của WHO trên 14.990 nạn nhân tai nạn giao thông nhập viện thì 28% người đi xe máy có nồng độ cồn trong máu cao hơn mức cho phép (50 mg/dl), 63,4% người lái xe ô tô có nồng độ cồn trong máu cao hơn mức cho phép (0 mg/dl). Theo số liệu thống kê mới nhất, trung bình mỗi năm Việt Nam có 15.000 người chết vì tai nạn giao thông, trong đó khoảng 4.800 trường hợp có liên quan đến rượu, bia. Thông tin từ Khoa cấp cứu Bệnh viện Việt Đức, chỉ trong 4 ngày tết Mậu Tuất 2018 có gần 500 ca tai nạn giao thông nhập viện, trong đó hơn 60% có liên quan đến sử dụng rượu, bia3.

1. Quy định của pháp luật Việt Nam liên quan đến rượu, bia

Thứ nhất, Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia ngày 14 tháng 06 năm 2019 quy định biện pháp giảm mức tiêu thụ rượu, bia; biện pháp quản lý việc cung cấp rượu, bia; biện pháp giảm tác hại của rượu, bia; điều kiện bảo đảm cho hoạt động phòng, chống tác hại của rượu, bia; quản lý nhà nước và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng, chống tác hại của rượu, bia. Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019 quy định: Nghiêm cấm điều khiển phương tiện giao thông mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn.

Như vậy, việc cấm lái xe khi vừa uống rượu, bia đã chính thức được luật hóa. Ngày 30/12/2019, Chính phủ ban hành Nghị định số 100/2019/NĐ- CP, có hiệu lực từ ngày 01/01/2020 (thay thế Nghị định số 46/2016/NĐ-CP) quy định mức xử phạt cao hơn nhiều đối với các hành vi vi phạm giao thông. Đặc biệt, Nghị định số 100 tăng mức xử phạt tối đa đối với các hành vi vi phạm quy định về nồng độ cồn. Cụ thể, đối với người điều khiển xe ô tô vi phạm nồng độ cồn ở mức cao nhất, phạt tiền từ 30 – 40 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe 22 – 24 tháng đối với người điều khiển phương tiện có nồng độ cồn vượt quá 80 miligam/100 mililít máu hoặc vượt quá 0,4 miligam/1 lít khí thở.

Ngoài ra, Luật cũng nghiêm cấm các hành vi sau đây: Xúi giục, kích động, lôi kéo, ép buộc người khác uống rượu, bia; người chưa đủ 18 tuổi uống rượu, bia; bán, cung cấp, khuyến mại rượu, bia cho người chưa đủ 18 tuổi; sử dụng lao động là người chưa đủ 18 tuổi trực tiếp tham gia vào việc sản xuất, mua bán rượu, bia; cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong các cơ quan, tổ chức, sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, chiến sĩ, người làm việc trong lực lượng vũ trang nhân dân, học sinh, sinh viên uống rượu, bia ngay trước, trong giờ làm việc, học tập và nghỉ giữa giờ làm việc, học tập; quảng cáo rượu có độ cồn từ 15 độ trở lên; cung cấp thông thông tin không chính xác, sai sự thật về ảnh hưởng của rượu, bia đối với sức khỏe…

– Không quảng cáo rượu, bia dưới 5,5 độ trong khung giờ vàng:

Việc quảng cáo đối với rượu có độ cồn từ 15 độ trở lên bị nghiêm cấm. Riêng trong trường hợp quảng cáo rượu, bia có độ cồn dưới 5,5 độ phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt tại Khoản 3, Điều 12 của Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019, cụ thể:

+ Không quảng cáo trên truyền hình trong thời gian từ 18h đến 21h hàng ngày, trừ trường hợp quảng cáo có sẵn trong các chương trình thể thao mua bản quyền tiếp sóng trực tiếp từ nước ngoài và trường hợp khác theo quy định của Chính phủ;

+ Không quảng cáo trên báo nói, trên truyền hình ngay trước, trong và sau chương trình dành cho trẻ em;

+ Không quảng cáo trên phương tiện giao thông…

– Cơ sở bán, rượu, bia phải dán thông báo không bán rượu, bia cho người dưới 18 tuổi: Theo quy định tại Khoản 5, Điều 32 của Luật phòng, chống tác hại của rượu bia năm 2019: “Cơ sở bán rượu, bia phải niêm yết thông báo không bán rượu, bia cho người chưa đủ 18 tuổi. Trường hợp nghi ngờ về độ tuổi của người mua rượu, bia thì người bán có quyền yêu cầu người mua xuất trình giấy tờ chứng minh”.

Các giấy tờ được chấp nhận để chứng minh độ tuổi là chứng minh nhân dân, hộ chiếu, giấy phép lái xe, thẻ sinh viên… Do vậy, nhân viên hoặc người bán rượu nên kiểm tra giấy tờ của khách mua hàng và có quyền từ chối đối với khách hàng không đủ điều kiện mua rượu.

– Nhà hàng hỗ trợ gọi taxi cho khách sau khi uống rượu, bia: Khoản 6, Điều 32 Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019 quy định: “Cơ sở bán rượu, bia tiêu dùng tại chỗ nhắc nhở và có hình thức thông tin phù hợp đối với khách hàng về việc không điều khiển phương tiện giao thông, hỗ trợ khách hàng thuê, sử dụng phương tiện giao thông công cộng sau khi uống rượu, bia”.

– Không mở mới điểm bán rượu, bia gần trường học, bệnh viện: Khoản 7, Điều 32, Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019 quy định: Kể từ ngày luật này có hiệu lực (01/01/2020), không được mở mới các điểm bán rượu, bia để tiêu dùng tại chỗ (là các quán bia, nhà hàng có phục vụ rượu…) trong bán kính 100m tính từ khuôn viên của cơ sở y tế, nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông.

– Thành viên gia đình được hướng dẫn kỹ năng từ chối uống rượu, bia: Theo Điều 34 của Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019: các gia đình có trách nhiệm giáo dục, giám sát, nhắc nhở thành viên chưa đủ 18 tuổi không uống rượu, bia, các thành viên khác trong gia đình hạn chế uống rượu, bia. Đồng thời, cần hướng dẫn các thành viên trong gia đình kỹ năng từ chối uống rượu, bia; kỹ năng nhận biết, ứng xử, xử trí khi gặp người say rượu, bia, người nghiện rượu, bia và các biện pháp phòng, chống tác hại của rượu, bia; tham gia với các cơ quan, tổ chức và cộng đồng thực hiện phòng, chống tác hại của rượu, bia.

Thứ hai, Luật giao thông đường bộ ban hành ngày 23 tháng 11 năm 2008 quy định tại điểm 8, Khoản 8 Điều 8 nghiêm cấm các hành vi điều khiển xe mô tô, xe gắn máy mà trong máu có nồng độ cồn vượt quá 50 miligam/100 minilit máu hoặc 0,25 minigam/1 lít khí thở.

Thứ ba, Nghị định số 100/2019/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt. Nghị định sửa đổi 21 điều với 39 hành vi, nhóm hành vi được sửa đổi, mô tả lại; 55 hành vi, nhóm hành vi được bổ sung; 21 hành vi, nhóm hành vi được bổ sung, mô tả lại theo dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 46 ngày 26/5/2016quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt. Đặc biệt, dự thảo tăng mức xử phạt đối với 50 hành vi, nhóm hành vi vi phạm. Đối với người điều khiển xe ô tô vi phạm nồng độ cồn ở mức cao nhất (mức 3), Nghị định phạt tiền từ 30 – 40 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 22 – 24 tháng đối với người điều khiển phương tiện có nồng độ cồn vượt quá 80 miligam/100 mililít máu hoặc vượt quá 0,4 miligam/1 lít khí thở. Nghị định số 46/2016 trước đây quy định xử phạt từ 16 – 18 triệu đồng và tước giấy phép lái xe từ 4 – 6 tháng. Thứ tư, Nghị định số 105/2017/NĐ-CP ngày 14 tháng 09 năm 2017 quy định về kinh doanh rượu, bia có một số điểm đáng chú ý:

– Nghị định quy định về hoạt động kinh doanh rượu bao gồm: Hoạt động sản xuất, nhập khẩu, phân phối, bán buôn, bán lẻ rượu; hoạt động bán rượu tiêu dùng tại chỗ.

– Nghị định nêu rõ: Kinh doanh rượu thuộc danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện;

– Tổ chức, cá nhân sản xuất rượu công nghiệp, sản xuất rượu thủ công nhằm mục đích kinh doanh, phân phối rượu, bán buôn rượu, bán lẻ rượu, bán rượu tiêu dùng tại chỗ phải có giấy phép theo quy định tại Nghị định này.

– Tổ chức, cá nhân sản xuất rượu thủ công để bán cho doanh nghiệp có giấy phép sản xuất rượu công nghiệp để chế biến lại phải đăng ký với Ủy ban nhân dân cấp xã.

– Nghị định quy định, rượu đã có quy chuẩn kỹ thuật phải được công bố hợp quy và đăng ký bản công bố hợp quy với cơ quan nhà nước có thẩm quyền trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường;

– Trường hợp rượu chưa có quy chuẩn kỹ thuật phải được công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm và đăng ký bản công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm với cơ quan nhà nước có thẩm quyền trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường cho đến khi quy chuẩn kỹ thuật tương ứng được ban hành và có hiệu lực.

– Thủ tục công bố hợp quy và công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm theo quy định của Luật an toàn thực phẩm, Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật an toàn thực phẩm và các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành khác liên quan.

– Theo Nghị định, rượu sản xuất để tiêu thụ trong nước và rượu nhập khẩu phải được dán tem và ghi nhãn hàng hóa theo quy định, trừ trường hợp rượu được sản xuất thủ công để bán cho doanh nghiệp có Giấy phép sản xuất rượu công nghiệp để chế biến lại; rượu bán thành phẩm nhập khẩu không phải dán tem.

Thứ năm, Nghị định số 24/2020/NĐ-CP ngày 24 tháng 02 năm 2020 quy định chi tiết một số điều của Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia. Theo quy định tại Điều 4 Nghị định số 24/2020/NĐ-CP, việc sử dụng hình ảnh diễn viên uống rượu, bia trong tác phẩm điện ảnh, sân khấu, truyền hình phải đảm bảo các yêu cầu sau:

– Không thể hiện:

+ Hành vi bị nghiêm cấm như: người chưa đủ 18 tuổi uống rượu, bia; bán, cung cấp, khuyến mại rượu, bia cho người chưa đủ 18 tuổi…

+ Hành vi uống rượu, bia hay bán rượu bia ở các địa điểm bị cấm như bệnh viện, trường học, cơ quan Nhà nước, địa điểm công cộng… trong tác phẩm sân khấu, điện ảnh, truyền hình dành cho người dưới 18 tuổi; trừ trường hợp nhằm phê phán, lên án các hành vi này;

– Không ca ngợi tổ chức, cá nhân thành công từ sản xuất, kinh doanh rượu, bia;

– Việc sử dụng hình ảnh diễn viên uống rượu, bia nhằm mục đích nghệ thuật chỉ được thực hiện trong trường hợp cần thiết để khắc họa hình tượng nhân vật lịch sử hoặc tái hiện một giai đoạn lịch sử nhất định hoặc phê phán, lên án hành vi uống rượu, bia;

– Việc sử dụng hình ảnh diễn viên uống rượu, bia nhằm mục đích nghệ thuật ngoài các trường hợp nêu trên phải được cơ quan có thẩm quyền duyệt phim chấp thuận trên cơ sở đề nghị của Hội đồng thẩm định phim theo quy định của Luật điện ảnh hoặc được cơ quan có thẩm quyền cấp phép tổ chức biểu diễn nghệ thuật chấp thuận.

2. Những hạn chế vướng mắc

– Mặc dù pháp luật về quản lý đối với sản phẩm rượu, bia và ĐUCCK đã được ban hành nhưng chủ yếu tập trung vào các quy định về kiểm soát sản xuất, kinh doanh, nhằm giảm thiểu hậu quả của rượu, bia và ĐUCCK mà chưa có các quy định mang tính phòng ngừa (Nghị định số 40/2008/NĐ-CP ngày 07 tháng 4 năm 2008 của Chính phủ về sản xuất, kinh doanh rượu trước đây được thay thế bằng Nghị định số 94/2012/NĐ-CP ngày 12/11/2012 về sản xuất, kinh doanh rượu và hiện nay là Nghị định số 105/2017/NĐ-CP chủ yếu đề cập đến quản lý sản xuất, kinh doanh hầu như chưa có quy định nào điều chỉnh về phòng, chống tác hại của rượu).

– Chỉ khi việc rượu, bia và ĐUCCK dẫn đến các hậu quả xấu trong các quan hệ xã hội như tham gia giao thông khi có sử dụng rượu bia, có hành vi vi phạm pháp luật hành chính, hình sự do sử dụng rượu, bia và ĐUCCK hoặc vi phạm các điều kiện sản xuất, kinh doanh thì mới bị xử lý. Các nội dung khác như tuyên truyền, giáo dục; các quy định về hạn chế tuổi sử dụng, giờ bán, địa điểm bán, in cảnh báo sức khỏe trên bao bì, các biện pháp giảm nhu cầu sử dụng rượu, bia và ĐUCCK, các biện pháp kiểm soát nguồn cung cấprượu, bia và ĐUCCK nhằm mục đích phòng, chống, quản lý chặt chẽ đối với rượu, bia và ĐUCCK đều chưa được quan tâm đúng mức và còn thiếu những quy định phù hợp. Điều đó cho thấy, các văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống tác hại của rượu, bia và ĐUCCK chưa bảo đảm tính dự phòng tác hại của rượu, bia và ĐUCCK. Trong khi xu thế hiện nay coi y tế dự phòng là nền tảng của y tế hiện đại. Việc can thiệp bằng pháp luật nhằm điều chỉnh các yếu tố nguy cơ do rượu, bia và ĐUCCK mang lại là một yêu cầu cấp thiết, giúp tiết kiệm chi phí tốn kém để khắc phục hậu quả của rượu, bia và ĐUCCK.

– Công tác thông tin, giáo dục truyền thông về tác hại của rượu, bia và phòng, chống tác hại của rượu, bia hiện mới tập trung về tuyên truyền hậu quả của rượu, bia đối với tai nạn giao thông, lồng ghép truyền thông về tác hại của rượu, bia trong truyền thông về các yếu tố nguy cơ của bệnh không lây nhiễm. Tác động truyền thông, giáo dục còn yếu, chưa mang tính cảnh báo cao, chưa có các thông điệp, tài liệu truyền thông mạnh mẽ, chuyên sâu vê tác hại của rượu, bia và phòng, chống tác hại của rượu, bia. Do đó, nhận thức của người dân về tác hại và việc uống rượu, bia phù hợp còn hạn chế.

– Mức độ tuân thủ pháp luật của người dân và cả cán bộ, công chức, viên chức chưa cao. Người đứng đầu chưa phát huy được trách nhiệm trong việc thực hiện các quy định về cấm uống rượu, bia trong thời gian làm việc; chưa có quy định cụ thể về trách nhiệm và xử lý trách nhiệm của người đứng đầu để xảy ra vi phạm trong phạm vi quản lý. Việc xử phạt vi phạm đối với các hành vi vi phạm còn chưa nghiêm.

3. Đề xuất, kiến nghị

Một là, cần tiếp tục có quy định về hạn chế, cấm người điều khiển phương tiện tham gia giao thông có nồng độ cồn vượt quá mức quy định.

Từ những thông tin trên cho thấy, Nhà nước cần phải có chính sách để giảm tỷ lệ sử dụng rượu, bia nhất là tỷ lệ uống rượu, bia ở mức có hại, say rượu, bia, các trường hợp uống rượu, bia không phù hợp khác (cán bộ, công chức, người lao động, trẻ em, người điều khiển phương tiện tham gia giao thông…). Việc sử dụng rượu, bia tràn lan, không đúng cách dễ gây lạm dụng rượu, bia, uống rượu, bia ở mức có hại gây ảnh hường đến sức khỏe, bệnh tật cho người uống. Đặc biệt, khi uống quá nhiều trong một lần uống sẽ dẫn đến tình trạng say rượu, bia, gây ra các ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, không làm chủ được hành vi nên dễ gây bạo lực, tội phạm, tai nạn sinh hoạt, tai nạn giao thông… Đối với trẻ em, đây là đối tượng nhạy cảm, đang trong giai đoạn phát triển và chưa hoàn thiện về thể lực, trí tuệ và sức khỏe tâm thần. Do đó, việc trẻ em uống rượu, bia gây ra nguy cơ lớn đối với sức khỏe và sự phát triển an toàn, toàn diện của trẻ, có thể làm cho trẻ lệ thuộc, nghiện rượu, bia và về lâu dài sẽ ảnh hưởng tới chất lượng giống nòi, tới tầm vóc, trí tuệ của người Việt Nam cũng như chất lượng nguồn lực của quốc gia. Các đối tượng cán bộ, công chức người lao động sử dụng rượu, bia trong thời gian làm việc, bên cạnh tác hại đến sức khỏe còn có ảnh hưởng lớn đến mức độ tập trung, giảm hiệu quả, giảm năng suất làm việc do rượu, bia tác động đến hệ thần kinh, giảm minh mẫn và khả năng phối hợp động tác, điều khiển hành vi; ảnh hưởng đến tác phong, hình ảnh của cán bộ, công chức, người lao động, không bảo đảm môi trường làm việc văn minh, trật tự, kỷ cương, nội quy làm việc. Tai nạn giao thông do sử dụng rượu, bia để lại những hậu quả nặng nề về sức khỏe, kinh tế cho cá nhân, gia đình và xã hội. Những hậu quả, bất cập này nếu không được giải quyết sẽ ảnh hưởng lớn đến sức khòe người dân và trật tự, an toàn xã hội.

Hai là, cần ban hành hệ thống pháp luật quy định liên quan đến việc trưng bày rượu, bia và ĐUCCK in cảnh báo sức khỏe trên nhãn sản phẩm rượu, bia và ĐUCCK; quy định kiểm soát hoạt động tài trợ nhằm tiếp thị của các mặt hàng rượu, bia và ĐUCCK của các cơ sở kinh doanh rượu bia; quy định nhằm hạn chế tình trạng uống nhiều và say rượu bia đối với người lớn, đặc biệt là tại cộng đồng và trong gia đình; địa điểm cấm bán rượu, bia và ĐUCCK; quy định về ngày, giờ, mật độ điểm bán lẻ rượu bia, lượng rượu, bia và ĐUCCK tối đa được bán trên một đối tượng khách hàng; quy định về việc cấm bán rượu, bia và ĐUCCK cho một số đối tượng như người say rượu, phụ nữ có thai…Do đó, việc tiếp cận rượu, bia và ĐUCCK ở Việt Nam rất dễ dàng do chúng ta chưa có cơ chế kiểm soát chặt chẽ các sản phẩm này. Bất cứ ai, kể cả trẻ em đều có thể mua rượu, bia và ĐUCCK. Rượu, bia và ĐUCCK được bán ở bất cứ địa điểm nào, từ nhà hàng, quán ăn, cửa hàng tạp hóa đến quán nước vỉa hè.

Ba là, tăng cường những quy định nhằm huy động sức mạnh cộng đồng tham gia vào can thiệp giảm tác hại đối với rượu, bia và ĐUCCK như việc quy định cụ thể đối với lĩnh vực xây dựng đời sống văn hoá cơ sở không rượu bia hoặc sử dụng hạn chế rượu bia: Gia đình văn hoá, làng (thôn, bản, ấp…) văn hoá; tổ dân phố văn hoá; cơ quan, đơn vị văn hoá, cưới, việc tang, lễ hội văn minh. Trong khi đây là một kênh quan trọng vì tại Việt Nam việc uống rượu đã được coi là một “văn hóa” gắn nhiều với các hoạt động của cộng đồng.

Bốn là, tăng cường các chế tài xử lý vi phạm pháp luật hình sự, hành chính liên quan đến rượu, bia và ĐUCCK, phòng, chống rượu, bia và ĐUCCK nhập lậu rượu, bia và ĐUCCK giả chưa đủ mạnh, chưa có hiệu quả răn đe, giáo dục đối với một số vi phạm liên quan đến sử dụng rượu bia mang tính nguy hiểm cho xã hội, xâm hại trực tiếp đến tính mạng, tài sản hợp pháp của công dân (như vi phạm về nồng độ cồn khi tham gia giao thông…)./.

CHÚ THÍCH

1. Thạc sỹ, Học viện Cảnh sát nhân dân.
2. Báo cáo đánh giá tác động của chính sách trong Dự án Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia.
3. WHO (2014a) Global status report on alcohol and health 2014. Geneva.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Báo cáo đánh giá tác động của chính sách trong Dự án Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia, ngày 06/9/2018.
2. Báo cáo thực trạng toàn cầu về đồ uống có cồn và sức khỏe (2018).
3. Báo cáo rà soát chính sách, pháp luật quốc tế về phòng, chống tác hại của lạm dụng rượu, bia (2018).
4. WHO (2014a) Global status report on alcohol and health 2014. Geneva.