Mục lục
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương bằng phương thức trực tuyến tại Học viện Tư pháp
Tác giả: Lê Thị Thúy Nga [1] & Bùi Thị Thủy [2]
TÓM TẮT
Cán bộ tư pháp địa phương là đội ngũ cán bộ ở cấp cơ sở, có vai trò hết sức quan trọng trong việc triển khai các nhiệm vụ của chính quyền, của ngành tư pháp tại địa phương. Nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tư pháp địa phương, hoạt động đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ngày càng được chú trọng đổi mới. Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, nhằm đáp ứng yêu cầu thực tế, bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương theo phương thức trực tuyến trở thành một yêu cầu tất yếu. Bài viết đề cập tới thực trạng và một số giải pháp nâng cao chất lượng bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương bằng phương thức trực tuyến tại Học viên Tư pháp.
Cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật cho phép tăng cường khả năng kết nối từ xa, việc đào tạo, bồi dưỡng theo phương thức trực tuyến ngày càng được quan tâm. Dù còn nhiều quan điểm khác nhau nhưng về cơ bản, đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến là sự phân phát các nội dung học sử dụng các công cụ điện tử hiện đại như máy tính, mạng vệ tinh, mạng Internet, Intranet; trong đó nội dung học có thể thu được từ các website, đĩa CD, băng video hay audio thông qua một máy tính hay tivi; người dạy và người học có thể giao tiếp với nhau qua mạng dưới các hình thức như: thư điện tử (e-mail), thảo luận trực tuyến (chat), diễn đàn (forum), hội thảo, video3. Năm 2020, sự xuất hiện của đại dịch Covid -19 đã khiến dạy học trực tuyến trở thành một giải pháp quan trọng của ngành giáo dục nhằm ứng phó với dịch bệnh trong khi vẫn đảm bảo duy trì hoạt động dạy và học. Nằm trong xu thế chung đó, hoạt động bồi dưỡng cán bộ cũng bước đầu được triển khai theo phương thức trực tuyến nhưng ở mức độ còn hạn chế. Về lâu dài, bồi dưỡng cán bộ nói chung và bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương nói riêng theo phương thức trực tuyến cần được quan tâm không chỉ với tư cách là một giải pháp tình thế nhằm ứng phó với dịch bệnh mà cần được nhìn nhận như nhu cầu khách quan, tất yếu từ đó có kế hoạch, giải pháp để triển khai một cách bài bản. Bởi lẽ, nhu cầu bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương theo phương thức trực tuyến xuất phát từ bối cảnh chung và tính chất, đặc điểm khách quan của bản thân hoạt động bồi dưỡng. Đây là phương thức bồi dưỡng phù hợp với xu hướng chung của hoạt động giáo dục, đào tạo trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư; phù hợp với tính chất của hoạt động bồi dưỡng, với đối tượng người học là người lớn, có mục tiêu học tập rõ ràng và giúp tiết kiệm chi phí, thời gian cho người học, bảo đảm hoạt động giải quyết công việc bình thường cho các cơ quan tư pháp địa phương.
1. Thực trạng bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương bằng phương thức trực tuyến tại Học viện Tư pháp
Hoạt động bồi dưỡng cán bộ của ngành tư pháp nói chung và cán bộ tư pháp địa phương nói riêng được thực hiện theo Nghị định số 101/2017/NĐ-CP ngày 01/9/2017 của Chính phủ về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức và Thông tư số 01/2018/TT-BNV ngày 08/01/2018 của Bộ Nội vụ hướng dẫn một số điều của Nghị định số 101/2017/NĐ-CP. Theo đó, hình thức bồi dưỡng cho cán bộ tư pháp địa phương bao gồm tập sự; bồi dưỡng theo tiêu chuẩn ngạch công chức, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp viên chức; bồi dưỡng trước khi bổ nhiệm chức vụ lãnh đạo, quản lý và bồi dưỡng theo yêu cầu của vị trí việc làm; bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng chuyên ngành bắt buộc hàng năm (thời gian thực hiện tối thiểu là 01 tuần/01 năm; một tuần được tính bằng 05 ngày học, một ngày học 08 tiết). Nội dung bồi dưỡng bao gồm bồi dưỡng về lý luận chính trị; kiến thức quốc phòng và an ninh; kiến thức, kỹ năng quản lý nhà nước; kiến thức quản lý chuyên ngành, chuyên môn, nghiệp vụ; đạo đức công vụ, đạo đức nghề nghiệp; kiến thức hội nhập quốc tế; tiếng dân tộc, tin học, ngoại ngữ. Một cách khái quát, nội dung các chương trình bồi dưỡng đối với cán bộ tư pháp địa phương có thể chia thành 02 nhóm gồm bồi dưỡng theo chức danh, ngạch, bậc nhằm đáp ứng tiêu chuẩn chức danh, ngạch bậc, chức vụ và bồi dưỡng các kiến thức, kỹ năng trực tiếp phục vụ việc thực hiện công việc và nhiệm vụ được giao (thường là hoạt động bồi dưỡng theo chuyên đề, tập trung cập nhật những nội dung mới của pháp luật hoặc kỹ năng cần thiết, kinh nghiệm điển hình trong giải quyết công việc của từng chức danh).
Theo thống kê, tại Học viện Tư pháp từ năm 2011 đến nay, hàng năm Học viện Tư pháp tổ chức bình quân khoảng 70 lớp bồi dưỡng cho khoảng 7.000 lượt người học. Các lớp bồi dưỡng chủ yếu được thực hiện theo phương pháp trực tiếp, tập trung tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng và một số thành phố lớn khác. Theo tìm hiểu của chúng tôi, hoạt động bồi dưỡng theo phương thức trực tuyến cho cán bộ tư pháp địa phương còn rất hạn chế, chỉ có một số hoạt động mang tính chất bồi dưỡng từ xa và gần đây có một số lớp bồi dưỡng của Học viện Tư pháp được tổ chức trực tuyến nhằm ứng phó với tình hình dịch bệnh Covid 19. Cụ thể tính đến tháng 04/2021, Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ Học viện Tư pháp đã và đang tổ chức 46 lớp bồi dưỡng với 3.214 lượt người tham dự học từ xa theo phương thức trực tuyến kết hợp tập trung bao gồm:
– Bồi dưỡng lãnh đạo, quản lý cấp phòng: 32 lớp cho 2.024 học viên tham dự các lớp học;
– Bồi dưỡng lãnh đạo, quản lý cấp Vụ và tương đương (phối hợp với Học viện Hành chính Quốc gia): 01 lớp cho 94 học viên dự học;
– Bồi dưỡng ngạch Chuyên viên: 06 lớp cho 537 học viên dự học;
– Bồi dưỡng ngạch Chuyên viên chính: 05 lớp cho 449 học viên dự học;
– Bồi dưỡng kiến thức pháp luật quốc tế và giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế: 01 lớp cho 75 học viên dự học;
– Bồi dưỡng kiến thức chuyên sâu pháp luật về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ: 01 lớp cho 35 học viên dự học.
Ngoài ra, Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ đang triển khai xây dựng bài giảng điện tử cho chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ hộ tịch cho các cán bộ hộ tịch tại Uỷ ban nhân dân cấp xã, cấp huyện4. Về cơ bản, các lớp bồi dưỡng đã triển khai nhận được đánh giá tích cực từ phía người học, đặc biệt là tạo thuận lợi cho người học có thể học mọi nơi, tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại. Tuy nhiên, tương tác giữa người dạy và người học trong quá trình giảng dạy còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng nhất định tới chất lượng giảng dạy.
Liên quan tới thực trạng triển khai bồi dưỡng trực tuyến cho cán bộ tư pháp địa phương tại Học viện Tư pháp có thể đưa ra một số nhận xét như sau:
Thứ nhất, hoạt động bồi dưỡng trực tuyến cho cán bộ tư pháp nói chung và cán bộ tư pháp địa phương nói riêng đã được quan tâm nhưng vẫn còn mang tính chất tình thế nhằm ứng phó với tình hình dịch bệnh mà chưa được triển khai một cách bài bản, chủ động. Theo đó, chưa có nghiên cứu, hoạch định cụ thể các chương trình/phần chương trình bồi dưỡng nào được triển khai theo phương thức trực tuyến; công nghệ và hệ thống học liệu cần thiết ra sao… Giảng viên tham gia giảng dạy trực tuyến cũng gặp nhiều khó khăn.
Thứ hai, một số chương trình, bài giảng trực tuyến đã triển khai chủ yếu mang tính chất “thay thế” cho giảng dạy trực tiếp, cụ thể là giảng dạy thông qua mạng internet với một số phần mềm như Microsoft Teams, phần mềm đào tạo trực tuyến SmartUni của Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel trong đó chủ yếu mới đổi mới ở hình thức của buổi giảng (giảng viên thay vì giảng trực tiếp trên lớp thì giảng qua mạng) mà chưa có sự đầu tư thật sự đồng bộ về kế hoạch học tập, tài liệu học tập tương thích với hình thức đào tạo trực tuyến. Việc bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương mới bắt đầu được thực hiện đối với một số chương trình, một số chuyên đề dưới dưới dạng hội nghị trực tuyến mà chưa có hệ thống bài giảng điện tử được Multimedia hóa, đạt chuẩn SCORM5.
Thứ ba, công tác chuẩn bị triển khai bồi dưỡng trực tuyến một cách chủ động, đồng bộ trong tương lai đã được đặc biệt quan tâm. Các yếu tố cần thiết để triển khai hoạt động đào tạo trực tuyến bước đầu được hình thành nhưng vẫn còn nhiều bất cập so với yêu cầu thực tế. Cụ thể là:
– Về nhận thức, thời gian gần đây đã có nhiều nghiên cứu về đào tạo, bồi dưỡng nhân lực ngành tư pháp trong bối cảnh cách mạng công nghiệp
lần thứ tư trong đó đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến được coi là giải pháp quan trọng. Gần đây nhất, năm 2019-2020 Học viện Tư pháp đã chủ trì thực hiện Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ “Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực của ngành tư pháp đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư”. Đề tài đã đề xuất nhiều giải pháp phát triển hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực của ngành Tư pháp trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong đó có giải pháp đa dạng hóa hình thức đào tạo, bồi dưỡng theo hướng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường khả năng tự học, tự nghiên cứu, xử lý tình huống của học viên; đa dạng hóa các hình thức đào tạo trong đó chú trọng đào tạo kết hợp giữa đào tạo trực tiếp và đào tạo từ xa bằng hình thức trực tuyến phù hợp với đặc trưng của từng hoạt động đào tạo, bồi dưỡng. Có thể nói, những công trình nghiên cứu trực diện về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ngành Tư pháp như nêu trên đã đánh dấu sự đổi mới về nhận thức – một trong những điều kiện tiên quyết cho việc triển khai đào tạo trực tuyến.
– Về thể chế, hiện tại chưa có văn bản pháp luật điều chỉnh trực tiếp đối với hoạt động bồi dưỡng trực tuyến. Các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến cũng chưa có quy chế đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến dù hoạt động này có nhiều nét đặc thù cần được quy định cụ thể như việc điểm danh, quản lý giờ học, việc thu nộp, chấm bài kiểm tra trực tuyến… Rút kinh nghiệm từ thực tế triển khai, Học viện Tư pháp đang dự thảo Quy chế đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến nhằm tương thích với phương thức đào tạo mới này.
– Về đội ngũ giảng viên và nhân viên hỗ trợ: Đội ngũ giảng viên tham gia giảng dạy cho các chương trình bồi dưỡng của Học viện Tư pháp chủ yếu là giảng viên thỉnh giảng (chiếm khoảng 90% tổng số giảng viên tham gia giảng dạy). Một số giảng viên đã bắt đầu sử dụng các công cụ, dụng cụ, thiết bị máy móc, ứng dụng công nghệ thông tin để phục vụ cho việc giảng dạy phổ biến là xây dựng các slides bài giảng trên phần mềm Powerpoint, sưu tập các videoclips về các tình huống, các vụ việc đã xảy ra trên thực tế nhằm minh họa cho nội dung giảng dạy. Trong năm 2020, đội ngũ giảng viên giảng dạy cho các lớp bồi dưỡng ngạch chuyên viên, chuyên viên chính, bồi dưỡng lãnh đạo quản lý cấp phòng đã bước đầu làm quen với việc giảng dạy trực tuyến qua phần mềm Microsoft Teams và phần mềm SmartUni. Đây là những tiền đề ban đầu rất quan trọng cho việc triển khai đào tạo trực tuyến cho cán bộ tư pháp địa phương trong thời gian tới. Bên cạnh đội ngũ giảng viên, Học viện Tư pháp đã chú trọng xây dựng đội ngũ nhân viên là viên chức của Học viện tham gia hướng dẫn, xử lý tình huống, hỗ trợ giảng viên, học viên trong quá trình giảng dạy đảm bảo hoạt động bồi dưỡng trực tuyến diễn ra thông suốt.
– Về hạ tầng công nghệ thông tin, Học viện Tư pháp đã (i) thiết lập mạng LAN, các máy tính của các phòng ban có thể kết nối chia sẻ dữ liệu cho nhau và kết nối internet; (ii) có phòng học được đầu tư hơn 40 máy tính kết nối mạng LAN và kết nối internet và có thể sử dụng để tổ chức các khóa đào tạo trên mạng, đào tạo trực tuyến; (iii) các phòng học của Học viện đều được trang bị các trang thiết bị cơ bản như hệ thống âm ly, projector (đèn chiếu) để phục vụ giảng dạy. Ngoài ra, hiện nay Học viện Tư pháp đang đầu tư, trang bị hệ thống camera giám sát an ninh, giám sát, quản lý người học trong toàn Học viện; đầu tư trang thiết bị họp trực tuyến (video conference) có thể kết nối với 06 điểm khác nhau trên toàn quốc. Các phần mềm giảng dạy cơ bản đáp ứng yêu cầu thân thiện, thuận tiện khi sử dụng, khả năng kết nối tốt. Tuy nhiên, là phần mềm được thiết kế nhằm hỗ trợ cho việc cộng tác nhóm nên phần mềm Microsoft Teams chưa thật sự phù hợp với đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến đặc biệt là việc cài đặt phân quyền khi bất cứ ai là thành viên của một nhóm đều có thể dành quyền kiểm soát và truy cập vào tất cả các kênh và tài liệu trong nhóm. Đối với phần mềm SmartUni, việc phân quyền đã rành mạch hơn nhưng thực tế giảng dạy cũng còn nhiều vướng mắc như việc tải bài giảng với dung lượng lớn gặp khó khăn, tính năng chia sẻ bài giảng hạn chế hơn so với Microsoft Teams. Có thể nói, với các trang thiết bị, phần mềm đã và đang đầu tư, Học viện Tư pháp bước đầu có thể tổ chức, thực hiện được một số hoạt động đào tạo, bồi dưỡng có kết nối trực tuyến giữa một số điểm trên toàn quốc và tổ chức bồi dưỡng theo phương pháp E-Learning ở cấp độ đơn giản6.
Tóm lại, hoạt động bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương theo phương thức trực tuyến đã được triển khai trên thực tế nhưng ở mức độ còn hạn chế và chưa thực sự là bồi dưỡng trực tuyến đúng nghĩa với hệ thống thể chế, chương trình, học liệu và nền tảng công nghệ tương ứng. Mặc dù vậy, đã có những bước chuẩn bị ban đầu, bắt đầu từ nhận thức ngày càng đầy đủ hơn về nhu cầu tất yếu và định hướng đổi mới hoạt động bồi dưỡng theo hướng đa dạng hóa phương pháp bồi dưỡng để thích ứng với bối cảnh mới.
2. Giải pháp nâng cao chất lượng bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương bằng phương thức trực tuyến
Việc triển khai bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương bằng phương thức trực tuyến không chỉ đơn thuần là sự thay đổi từ giảng dạy trực tiếp, tập trung bằng việc giảng dạy thông qua phần mềm mà là sự thay đổi cơ bản đối với hoạt động bồi dưỡng. Triển khai bồi dưỡng trực tuyến sẽ ảnh hưởng tới tất cả các thành tố của quá trình bồi dưỡng và các yếu tố liên quan đòi hỏi những thay đổi phù hợp của các thành tố này. Nhằm triển khai hoạt động bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương bằng phương thức trực tuyến đảm bảo chất lượng, hiệu quả, trên cơ sở đánh giá thực trạng nêu trên, chúng tôi đề xuất một số giải pháp như sau:
Thứ nhất, tiếp tục nâng cao nhận thức về bồi dưỡng bằng phương thức trực tuyến.
Theo đó, cần nâng cao nhận thức về nhu cầu, sự cần thiết khách quan của việc bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương bằng phương thức trực tuyến, xác định đây là xu thế tất yếu đối với hoạt động bồi dưỡng cán bộ trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Bên cạnh đó, cần có nhận thức đúng đắn về bồi dưỡng theo phương thức trực tuyến và những điều kiện đảm bảo. Theo đó, việc thay đổi phương thức đào tạo từ trực tiếp sang trực tuyến và kết hợp giữa trực tuyến với trực tiếp là sự thay đổi toàn diện đối với chương trình đào tạo, cách thức tổ chức đào tạo, vai trò của người thầy, của hệ thống học liệu và cách thức học tập của người học chứ không chỉ là sự thay đổi mang tính chất tình thế từ việc dạy trực tiếp “mặt đối mặt” sang việc dạy qua phần mềm. Những nội dung này cần được nhận thức thống nhất từ cơ quan quản lý cán bộ tới cơ sở đào tạo và từng người học.
Thứ hai, cần sớm ban hành thể chế liên quan tới hoạt động bồi dưỡng trực tuyến.
Từ góc độ chung, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền như Bộ Nội vụ cần sớm trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định số 101/2017/NĐ-CP về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức, trong đó chú trọng việc đào tạo, bồi dưỡng từ xa, trực tuyến; Bộ Giáo dục và Đào tạo cần tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý để thúc đẩy hoạt động dạy và học trực tuyến; cần làm rõ hơn nữa tính chất khác biệt của hoạt động dạy học trực tuyến so với dạy học truyền thống, tổ chức, nhân lực, sư phạm và kĩ thuật trong các văn bản quy phạm pháp luật7. Bên cạnh đó, cơ sở đào tạo cũng cần hoàn thiện các thể chế liên quan tới hoạt động bồi dưỡng trực tuyến với các nội dung lớn như quy trình về việc tổ chức, quản lý hoạt động bồi dưỡng trực tuyến; quy chế xây dựng bài giảng điện tử, quy trình tổ chức thẩm định học liệu điện tử, số hóa học liệu điện tử trước khi đưa vào sử dụng; quy định về chuẩn hóa đội ngũ giảng viên, viên chức, người lao động về chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng sư phạm, năng lực ứng dụng, sử dụng, áp dụng công nghệ thông tin… quy chế đào tạo thể hiện quy định về quản lý hoạt động học tập, đánh giá kết quả học tập của học viên… khi tham gia các lớp bồi dưỡng theo phương thức trực tuyến.
Thứ ba, xây dựng các chương trình bồi dưỡng trực tuyến cho cán bộ tư pháp địa phương.
Xuất phát từ mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức “phải gắn với công việc, tức là đào tạo theo vị trí việc làm bao gồm chuyển giao những kiến thức và kỹ năng mới, thay đổi thái độ và tạo ra sự thay đổi hành vi để họ thực thi công việc ngày một tốt hơn”8, chương trình bồi dưỡng cần tiếp tục được đổi mới về nội dung theo hướng tiếp cận chuẩn đầu ra, chú trọng yêu cầu phát triển năng lực nghề nghiệp, đảm bảo cụ thể, thiết thực với yêu cầu công việc. Đối với bồi dưỡng theo hướng tập huấn, cập nhật kiến thức, kỹ năng cần bám sát các vấn đề mới, vấn đề khó, vướng mắc trong thực tiễn thực hiện từng nhóm công việc của cán bộ tư pháp địa phương để xây dựng nội dung tập huấn phù hợp, thiết thực.
Bên cạnh yêu cầu về mặt nội dung, cần nghiên cứu, xác định các chương trình/bài học cụ thể được thực hiện theo phương thức trực tiếp, trực tuyến hay trực tiếp kết hợp trực tuyến. Mặc dù có nhiều ưu điểm nhưng phương thức trực tuyến không phải luôn là phương thức thích hợp cho tất cả các chương trình bồi dưỡng hoặc tất cả các bài của một chương trình bồi dưỡng nhất định. Những buổi học trực tiếp vẫn là cần thiết để học viên thực hành kỹ năng, giao tiếp với giảng viên và học viên khác. Do đó, cần xác định và xây dựng các chương trình bồi dưỡng theo phương thức trực tuyến và kết hợp giữa trực tuyến và trực tiếp chứ không chỉ là đưa chương trình bồi dưỡng hiện tại vào giảng dạy theo phương thức trực tuyến. Trên cơ sở 02 nhóm nội dung cơ bản cần bồi dưỡng cho cán bộ tư pháp địa phương, chúng tôi đề xuất như sau:
– Đối với bồi dưỡng theo ngạch, bậc, chức danh, chức vụ: Trên cơ sở kinh nghiệm triển khai bồi dưỡng trực tuyến đối với lớp bồi dưỡng ngạch chuyên viên, chuyên viên chính và bồi dưỡng kỹ năng lãnh đạo, quản lý cấp phòng thời gian qua, cần xây dựng các chương trình bồi dưỡng ngạch, bậc, chức danh theo hướng kết hợp (blended learning) giữa bồi dưỡng trực tuyến và bồi dưỡng trực tiếp. Theo đó, các bài mang tính chất lý thuyết thực hiện theo phương thức trực tuyến; các bài thực hành liên quan tới việc giao tiếp, tương tác (làm việc nhóm, giao tiếp hành chính…) thực hiện theo phương thức trực tiếp. Trong từng chương trình bồi dưỡng cần xác định cụ thể phương thức dạy và học với từng bài, bài nào trực tuyến, bài nào trực tiếp từ đó xây dựng lịch học hợp lý để tránh học viên phải đi lại quá nhiều, phát huy được lợi thế của bồi dưỡng trực tuyến là tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại cho học viên.
– Đối với bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng phục vụ trực tiếp việc thực hiện công việc: Nhóm nội dung này mang tính chất tập huấn, cập nhật kiến thức mới, chia sẻ kinh nghiệm nghề nghiệp. Đối với các lớp tập huấn với tính chất cập nhật kiến thức mới hoặc chia sẻ, rút kinh nghiệm nghề nghiệp, theo chúng tôi, hoàn toàn có thể tổ chức theo phương pháp hội nghị trực tuyến tương tự như một số lớp tập huấn đã được Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao tổ chức9. Đối với những lớp bồi dưỡng về các nội dung mang tính chất rèn luyện kỹ năng, đặc biệt là các kỹ năng cần sự tương tác, giao tiếp trực tiếp giữa người với người như kỹ năng làm việc với người dưới 18 tuổi, kỹ năng thuyết trình… nên tổ chức theo phương pháp trực tiếp bởi người học không chỉ cần nắm bắt nội dung được truyền đạt mà còn cần quan sát, tương tác với giảng viên và tự mình thực hành, thực tập các kỹ năng đó.
Thứ tư, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, nhân viên hỗ trợ đáp ứng yêu cầu của hoạt động bồi dưỡng theo phương thức trực tuyến.
Khi đào tạo, bồi dưỡng theo phương thức trực tuyến, vai trò của người thầy chắc chắn sẽ có những thay đổi so với truyền thống. Yêu cầu đối với giảng viên ngày càng cao, giảng viên “không chỉ có hiểu biết sâu sắc, thấu đáo những kiến thức, kỹ năng chuyên môn chuyên sâu và liên ngành mà cũng cần phải có hiểu biết và năng lực nghiệp vụ sư phạm cũng với những hiểu biết xã hội – văn hóa và vốn sống phong phú”10 và cần “hiểu biết công nghệ thông tin và có khả năng ứng dụng chúng trong dạy học”11. Đối với đội ngũ giảng viên giảng dạy các chương trình bồi dưỡng cho cán bộ tư pháp địa phương, cần ưu tiên bồi dưỡng, tập huấn để tăng cường khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong thiết kế và triển khai bài giảng, xây dựng học liệu đào tạo, tư vấn, giải đáp trực tuyến cho học viên. Bên cạnh đó, cần tiếp tục duy trì đội ngũ nhân viên hỗ trợ để hướng dẫn, hỗ trợ giảng viên, học viên trong quá trình dạy và học trực tuyến.
Thứ năm, hoàn thiện hệ thống học liệu điện tử.
Để phục vụ cho hoạt động bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương theo phương thức trực tuyến, cần xây dựng hệ thống học liệu điện tử phù hợp với mỗi chương trình bồi dưỡng. Về mặt nội dung, hệ thống học liệu điện tử bên cạnh tập bài giảng, tài liệu bồi dưỡng tương ứng với các nội dung trong chương trình thì cần bao gồm cả tài liệu hỗ trợ quá trình tự học của học viên như kế hoạch học tập, hướng dẫn học tập theo môn học, bài học, danh mục tài liệu tham khảo, video bài giảng của giảng viên… Về mặt kỹ thuật, cần kết hợp cả các tiêu chí kỹ thuật dàn dựng bài học công phu, dễ theo dõi, tạo nên độ tương tác cao giúp liên kết chặt chẽ giữa học viên và giảng viên cũng như hệ thống học liệu của toàn hệ thống e-learning. Trước mắt, có thể thí điểm triển khai xây dựng hệ thống học liệu đối với một chương trình bồi dưỡng từ đó tổng kết, rút kinh nghiệm để triển khai đồng bộ.
Thứ sáu, giải pháp về ứng dụng công nghệ.
Để triển khai bồi dưỡng trực tuyến, việc lựa chọn, ứng dụng công nghệ là không thể thiếu. Đây là nền tảng kỹ thuật cho việc triển khai phương pháp bồi dưỡng trực tuyến. Đối với cơ sở đào tạo, việc lựa chọn giải pháp ứng dụng công nghệ cho bồi dưỡng cán bộ tư pháp địa phương theo phương thức trực tuyến nằm trong tổng thể chiến lược ứng dụng công nghệ thông tin cho hoạt động đào tạo, bồi dưỡng. Chúng tôi đồng tình với những định hướng chung được đề xuất trong một nghiên cứu gần đây12 là: Không nên chỉ sử dụng độc lập một phần mềm cho một hoạt động đào tạo riêng lẻ, nên ưu tiên sử dụng các phần mềm trong cùng một bộ công cụ, hoặc ưu tiên sử dụng các phần mềm có khả năng tương thích với nhiều phần mềm khác để đảm bảo việc sử dụng kết hợp các phần mềm với nhau, khai thác tối đa hiệu suất làm việc của các phần mềm. Mặc dù vậy, về lâu dài, việc hợp tác với các đơn vị công nghệ thông tin giàu kinh nghiệm để xây dựng một phần mềm đào tạo riêng phù hợp với đặc thù đào tạo, bồi dưỡng của Học viện Tư pháp là một hướng đi thích hợp nhằm đảm bảo phần mềm đào tạo thân thiện hơn với người sử dụng phù hợp với người dạy, người học là người lớn, chậm cập nhật về công nghệ thông tin hơn so với giảng viên, sinh viên đại học; có khả năng lưu trữ bài giảng, hồ sơ với dung lượng lớn; có các tính năng nhằm tăng cơ hội tương tác bằng hình ảnh, âm thanh để có thể sử dụng cho những bài học tình huống cần tương tác trực tiếp giữa người dạy với người học, giữa những người học với nhau…
Thứ bảy, tăng cường công tác đánh giá, thu thập phản hồi về việc xây dựng chương trình và triển khai bồi dưỡng theo phương thức trực tuyến.
Thực tế thời gian qua cho thấy việc việc đánh giá tác động của đào tạo, bồi dưỡng đối với cán bộ, công chức ít được chú ý, dẫn đến thiếu cơ sở thực tiễn để đổi mới chương trình, nội dung đào tạo, bồi dưỡng nên làm nảy sinh “vòng luẩn quẩn” là đào tạo, bồi dưỡng chưa hiệu quả dẫn đến năng lực làm việc của cán bộ, công chức không được cải thiện, sức ép về đào tạo, bồi dưỡng lại càng tăng lên, nhưng đào tạo, bồi dưỡng lại tiếp tục không đáp ứng được yêu cầu, khiến cho việc nâng cao hiệu quả thực thi công vụ của cán bộ, công chức càng gặp trở ngại, khó khăn13… Đối với một phương pháp bồi dưỡng mới như bồi dưỡng trực tuyến, việc lắng nghe, thu thập phản hồi từ các nhóm đối tượng liên quan như giảng viên, học viên, cơ quan tư pháp địa phương từ quá trình xây dựng đến triển khai chương trình bồi dưỡng để có những điều chỉnh kịp thời càng giữ vai trò quan trọng. Theo đó, cần có sự tham gia của giảng viên, học viên, cơ quan tư pháp địa phương nơi sử dụng cán bộ từ quá trình xây dựng chương trình (thông qua việc khảo sát, gửi lấy ý kiến trực tuyến; tổ chức hội thảo xây dựng chương trình) và trong quá trình bồi dưỡng (bằng việc lấy phiếu khảo sát với giảng viên, học viên để nắm bắt những bất cập trong quá trình dạy và học) cũng như quá trình sử dụng cán bộ sau bồi dưỡng./.
CHÚ THÍCH
- Tiến sỹ, Trưởng khoa Khoa Đào tạo chung nguồn Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư, Học viện Tư pháp.
- Thạc sỹ, Phó Vụ trưởng, Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Tư pháp.
- Học viện Tư pháp (2020), Báo cáo tổng hợp kết quả nghiên cứu Đề tài NCKH cấp cơ sở “Ứng dụng phương pháp blended learning và hệ thống quản lý học trực tuyến (LMS) trong hoạt động đào tạo tại Học viện Tư pháp”, tr.18
- Nguồn thông tin: Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ, Học viện Tư pháp.
- Trương Thế Côn, Nguyễn Thanh Phú (2020), Chuyên đề “Thực trạng bồi dưỡng nguồn nhân lực ngành tư pháp và yêu cầu đặt ra đối với hoạt động bồi dưỡng trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0”, Đề tài NCKH cấp Bộ: Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực của ngành tư pháp đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
- Học viện Tư pháp (2020), Báo cáo tổng hợp kết quả nghiên cứu đề tài Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực của ngành Tư pháp đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, tr.63.
- TS. Đồng Thị Kim Thoa, ThS. Nguyễn Thị Thu Hồng (2020), Chuyên đề 7 “Lộ trình và điều kiện bảo đảm thực hiện hoạt động ứng dụng phương pháp đào tạo kết hợp (Blended Learing), hệ thống quản lý học trực tuyến (LMS) trong hoạt động đào tạo tại Học viện Tư pháp”, Đề tài NCKH cấp cơ sở “Ứng dụng phương pháp đào tạo kết hợp (Blended Learing), hệ thống quản lý học trực tuyến (LMS) trong hoạt động đào tạo tại Học viện Tư pháp”.
- PGS.TS. Lưu Kiếm Thanh – TS. Doãn Minh Thắng (2020), Bồi dưỡng trực tuyến trong công vụ, https://www.quanlynhanuoc.vn/2020/06/11/boi-duong-truc-tuyen-trong-cong-vu/.
- Xem thêm: https://vksndtc.gov.vn/tin-hoat-dong-vksnd-toi-cao/hoi-nghi-tap-huan-ve-cong-tac-thuc-hanh-quyen- cong-d2-t8606.html; https://congly.vn/hoi-nghi-tap-huan-truc-tuyen-chuyen-de-tham-quyen-cua-toa-an-trong-xet- xu-so-tham-va-phuc-tham-142976.html.
- PGS.TS. Nguyễn Mạnh Hùng – PGS.TS. Trần Khánh Đức (2020), Quản trị nhà trường thông minh 4.0 và xếp hạng đại học theo mô hình QS. Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, tr.58.
- PGS.TS. Nguyễn Mạnh Hùng – PGS.TS. Trần Khánh Đức (2020), Tlđd, tr.56.
- Lê Ngọc Cẩm (2020), Chuyên đề Giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin (sử dụng phần mềm và các yếu tố kỹ thuật liên quan khác) khi ứng dụng phương pháp Blended Learning và hệ thống quản lý học trực tuyến (LMS), Đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở Ứng dụng phương pháp đào tạo kết hợp (Blended Learing), hệ thống quản lý học trực tuyến (LMS) trong hoạt động đào tạo tại Học viện Tư pháp.
- Đặng Xuân Hoan (2019), Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, https://tapchicongsan.org.vn/en/nghien-cu/-/2018/53789/doi-moi-cong-tac-dao-tao%2C-boi- duong-can-bo%2C-cong-chuc-dap-ung-yeu-cau%2C-nhiem-vu-trong-tinh-hinh-moi.aspx#.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Học viện Tư pháp (2020), Báo cáo tổng hợp kết quả nghiên cứu Đề tài NCKH cấp cơ sở “Ứng dụng phương pháp blended learning và hệ thống quản lý học trực tuyến (LMS) trong hoạt động đào tạo tại Học viện Tư pháp”, Hà Nội.
- Trương Thế Côn, Nguyễn Thanh Phú (2020), Chuyên đề Thực trạng bồi dưỡng nguồn nhân lực ngành tư pháp và yêu cầu đặt ra đối với hoạt động bồi dưỡng trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, Đề tài NCKH cấp Bộ “Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực của ngành tư pháp đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0”, Hà Nội.
- TS. Đồng Thị Kim Thoa, ThS. Nguyễn Thị Thu Hồng (2020), Chuyên đề 7 Lộ trình và điều kiện bảo đảm thực hiện hoạt động ứng dụng phương pháp đào tạo kết hợp (Blended Learing), hệ thống quản lý học trực tuyến (LMS) trong hoạt động đào tạo tại Học viện Tư pháp, Đề tài NCKH cấp cơ sở “Ứng dụng phương pháp đào tạo kết hợp (Blended Learing), hệ thống quản lý học trực tuyến (LMS) trong hoạt động đào tạo tại Học viện Tư pháp”, Hà Nội.
- PGS.TS. Lưu Kiếm Thanh – TS. Doãn Minh Thắng (2020), Bồi dưỡng trực tuyến trong công vụ, https://www.quanlynhanuoc.vn /2020/06/11/boi- duong-truc-tuyen-trong-cong-vu/
- PGS.TS. Nguyễn Mạnh Hùng – PGS.TS Trần Khánh Đức (2020), Quản trị nhà trường thông minh 4.0 và xếp hạng đại học theo mô hình QS. Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.
- Lê Ngọc Cẩm (2020), Chuyên đề Giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin (sử dụng phần mềm và các yếu tố kỹ thuật liên quan khác) khi ứng dụng phương pháp Blended Learning và hệ thống quản lý học trực tuyến (LMS), Đề tài Đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở Ứng dụng phương pháp đào tạo kết hợp (Blended Learing), hệ thống quản lý học trực tuyến (LMS) trong hoạt động đào tạo tại Học viện Tư pháp.
- Đặng Xuân Hoan (2019), Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, https://tapchicongsan.org.vn/en/nghien-cuu/2018/53789/doi-moi-cong-tac-dao-tao%2C-boi- duong-can-bo%2C-cong-chuc-dap-ung-yeu-cau%2C-nhiem-vu-trong-tinh-hinh-moi.a.
Trả lời