MỤC LỤC: Tạp chí Khoa học pháp lý Việt Nam số 01/2015

Tại Cộng hòa dân chủ nhân dân (CHDCND) Lào, Cơ quan Thi hành án dân sự là cơ quan có trách nhiệm trực tiếp tổ chức thi hành các bản án, quyết định, biện pháp khẩn cấp tạm thời do tòa án tuyên. Cơ cấu tổ chức của cơ quan này tại CHDCND Lào có một số nét tương đồng và khác biệt so với các cơ quan tương đương tại Việt Nam. ở bài viết này, tác giả tập trung làm rõ quy định của pháp luật về Cơ quan Thi hành án dân sự tại CHDCND Lào và CHXHCN Việt Nam, so sánh đối chiếu để thấy được sự tương đồng, khác biệt nhất định giữa các cơ quan đó. Sau đó tác giả nhận xét đánh giá và đề xuất một số kiến nghị, nhằm hoàn thiện pháp luật về Cơ quan Thi hành án dân sự tại CHDCND Lào trong tương lai.

Chuyên mục: Dân sự/ Thi hành án dân sự
Từ khóa: Cơ quan Thi hành án dân sự

Hoàn thiện các quy định chung về giao dịch bảo đảm trong Bộ luật Dân sự 2005

16/05/2020 23/05/2021 TS. Lê Minh Hùng Leave a Comment

Pháp luật giao dịch bảo đảm đầy đủ, hoàn thiện sẽ hạn chế được tranh chấp, giúp đảm bảo an toàn pháp lý cho các bên khi xác lập, thực hiện các giao dịch bảo đảm. Nhưng pháp luật giao dịch bảo đảm hiện hành vẫn còn nhiều bất cập, nhất là các quy định trong phần chung. Bài viết phân tích về các bất cập liên quan đến quy định trong phần chung về việc có tiếp thu hay không lý thuyết về vật quyền (tiếng Latin là jus in rem) trong quy định pháp luật về giao dịch bảo đảm, bảo đảm bằng tài sản hình thành trong tương lai, bảo đảm nhiều nghĩa vụ… và đưa ra các khuyến nghị hoàn thiện các quy định này, qua đó góp phần hoàn thiện quy định về giao dịch bảo đảm trong Dự thảo Bộ luật Dân sự sửa đổi.

Chuyên mục: Dân sự/ Luật Dân sự Việt Nam
Từ khóa: Giao dịch bảo đảm/ Bộ luật Dân sự 2005

“Vật quyền” bảo đảm: Kinh nghiệm của nước ngoài cho Việt Nam

16/05/2020 23/05/2021 PGS.TS. Đỗ Văn Đại Leave a Comment

Thuật ngữ “vật quyền” đã xuất hiện trong khoa học pháp lý Việt Nam từ những năm 1960 và thuật ngữ này được dịch từ thuật ngữ “droit réel” trong pháp luật Pháp. Thuật ngữ này không được ghi nhận trong văn bản quy phạm pháp luật nhưng tư duy vật quyền đã tồn tại ở Việt Nam như trong trường hợp cầm cố và thế chấp tài sản. Trong lần sửa đổi BLDS lần này và trên cơ sở kinh nghiệm của nước ngoài, chúng ta nên mở rộng tư duy này cho cả trường hợp khác như trường hợp bảo lưu quyền sở hữu trong hợp đồng mua bán. Tuy nhiên, thuật ngữ “vật quyền” không nên được sử dụng chính thức trong BLDS vì không phù hợp với hoàn cảnh của Việt Nam hiện nay.

Chuyên mục: Dân sự/ Luật Dân sự Việt Nam
Từ khóa: Vật quyền

Bảo lãnh trong Bộ luật Dân sự của CHLB Đức và một số liên hệ với bảo lãnh trong Bộ luật Dân sự 2005 của Việt Nam

16/05/2020 23/05/2021 PGS.TS. Phan Huy Hồng Leave a Comment

Bài viết giới thiệu những nội dung cơ bản của chế định bảo lãnh trong luật Đức, bao gồm (i) vị trí của bảo lãnh trong Bộ luật Dân sự, (ii) bản chất của bảo lãnh, (iii) hình thức của bảo lãnh, (iv) điều kiện thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh, (v) bảo lãnh vô hiệu, (vi) các loại bảo lãnh và (vii) chấm dứt bảo lãnh. Qua đó tác giả bài viết cho thấy, quy định về bảo lãnh trong Bộ luật Dân sự của CHLB Đức hầu như không thay đổi trong suốt lịch sử Bộ luật này, nhờ tầm nhìn và kỹ thuật lập pháp tài tình của các nhà lập pháp Đức. Nó cho phép khoa học pháp lý cũng như án lệ phát triển và tiếp hơi thở và sức sống của mỗi thời đại vào quy định của luật thành văn. Việt Nam cũng muốn có một Bộ luật Dân sự hiện đại và có sức sống lâu bền. Vì vậy, bài viết cũng gợi mở một số kinh nghiệm từ luật Đức cho nhà lập pháp Việt Nam.

Chuyên mục: Dân sự/ Luật Dân sự Việt Nam
Từ khóa: Bảo lãnh/ Pháp luật Đức/ Bộ luật Dân sự 2005

Xử lý tài sản bảo đảm là nhà ở và vấn đề bảo đảm quyền con người

16/05/2020 23/05/2021 GS.TS. Mai Hồng Quỳ Leave a Comment

Khi xử lý tài sản bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự là nhà ở thì xuất hiện hai quyền đối lập nhau là quyền của chủ nợ được xử lý tài sản nhằm thực hiện nghĩa vụ và quyền của người có nghĩa vụ được có chỗ ở với tư cách là quyền cơ bản của con người. Pháp luật Việt Nam hiện hành đã có quy định để dung hòa hai quyền trên trong pháp luật về thi hành án dân sự. Tuy nhiên, các quy định này còn những hạn chế về phạm vi áp dụng và Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm từ pháp luật nước ngoài để bổ sung và hoàn thiện các quy định liên quan. Bài viết bàn về cơ sở pháp lý của các quyền của chủ nợ và người có nghĩa vụ trong trường hợp tài sản bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự là nhà ở trong quy định của pháp luật Việt Nam hiện nay và đưa ra các kiến nghị hoàn thiện trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm của Pháp.

Chuyên mục: Dân sự/ Luật Dân sự Việt Nam
Từ khóa: Xử lý tài sản bảo đảm/ Quyền con người

Một số mô hình Cơ quan quản lý cạnh tranh trên thế giới

16/05/2020 23/05/2021 TS. Đỗ Đức Hồng Hà & ThS. Mai Xuân Hội

Sau gần 8 năm ra đời, mô hình tổ chức Cục Quản lý cạnh tranh Việt Nam đã bộc lộ một số bất cập trong việc tổ chức, hoạt động phần nào làm hạn chế hiệu quả hoạt động điều tra và xử lý các vụ việc vi phạm Luật cạnh tranh. Trong khi đó, ở nhiều nước phát triển trên thế giới, mô hình cơ quan quản lý cạnh tranh được xây dựng từ rất sớm và hoạt động rất hiệu quả. Bài viết nghiên cứu kinh nghiệm của Nhật Bản, Hoa Kỳ và Đài Loan qua đó đề xuất phướng hướng hoàn thiện mô hình cơ quan quản lý cạnh tranh nhằm nâng cao hiệu quả trong quá trình giải quyết các vụ việc vi phạm pháp luật cạnh tranh tại Việt Nam.

Chuyên mục: Cạnh tranh
Từ khóa: Cơ quan quản lý Cạnh tranh

Kiến nghị bổ sung quy định về nơi thực hiện tội phạm trong Bộ luật Hình sự 1999

16/05/2020 23/05/2021 ThS. Vũ Thị Thúy Leave a Comment

Việc xác định nơi thực hiện tội phạm có ý nghĩa rất quan trọng trong quá trình áp dụng hiệu lực về không gian của BLHS, nhất là khi hành vi phạm tội hoặc hậu quả của tội phạm xảy ra ở các quốc gia khác nhau hoặc mỗi người đồng phạm thực hiện hành vi phạm tội của mình ở các quốc gia khác nhau… Tuy nhiên, Bộ luật hình sự (BLHS) Việt Nam chưa định nghĩa về khái niệm này. Trong bài viết này, tác giả sẽ nghiên cứu các quan điểm về nơi thực hiện tội phạm trong khoa học luật hình sự, quy định của BLHS một số quốc gia và một số điều ước quốc tế có liên quan. Từ đó, tác giả đề xuất bổ sung khái niệm nơi thực hiện tội phạm trong BLHS Việt Nam năm 1999.

Chuyên mục: Hình sự/ Luật Hình sự – Phần chung
Từ khóa: Nơi thực hiện tội phạm/ Tội phạm/ Bộ luật Hình sự 1999 (sửa đổi bổ sung 2009)

Quyền của người chưa thành niên có sự tham gia của đại diện gia đình, nhà trường, tổ chức trong quá trình tố tụng hình sự

16/05/2020 23/05/2021 TS. Lê Huỳnh Tấn Duy Leave a Comment

Quyền của người chưa thành niên có sự tham gia của đại diện gia đình, nhà trường, tổ chức trong quá trình tố tụng hình sự là một trong những đặc quyền được ghi nhận bởi pháp luật Việt Nam và quốc tế. Phân tích những quy định cụ thể của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 và các văn bản hướng dẫn thi hành, đối chiếu với các nguyên tắc, tiêu chuẩn tương ứng của Công ước về quyền trẻ em và giải thích của Ủy ban quyền trẻ em, bài viết chỉ ra những hạn chế của Việt Nam trong việc đảm bảo quyền tố tụng đặc thù trên của người chưa thành niên. Trên cơ sở đó, tác giả đưa ra một số kiến nghị cụ thể nhằm giúp đại diện gia đình, nhà trường, tổ chức hoàn thành vai trò trợ giúp tích cực và cần thiết cho người chưa thành niên trong quá trình giải quyết các vụ án hình sự ở nước ta.

Chuyên mục: Hình sự/ Tố tụng hình sự
Từ khóa: Người dưới 18 tuổi (Người chưa thành niên)

Quyền buộc tội của người bị hại trong tố tụng hình sự

16/05/2020 23/05/2021 ThS. Nguyễn Đức Thái Leave a Comment

Quyền buộc tội trong tố tụng hình sự là quyền năng pháp lý đặc biệt nhằm xác định tội phạm và truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người thực hiện hành vi phạm tội. Quyền buộc tội của người bị hại thể hiện trong các vụ án khởi tố theo yêu cầu bị hại, bao gồm quyền đưa ra yêu cầu khởi tố và trình bày lời buộc tội tại phiên tòa. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy quy định hiện hành vẫn còn nhiều điểmchưa phù hợp và đang bộc lộ nhiều vướng mắc, bất cập cần phải sửa đổi, bổ sung. Bài viết này phân tích một số vấn đề lý luận và thực tiễn về những hạn chế đối với quyền buộc tội của người bị hại trong tố tụng hình sự, qua đó đề xuất một số phương hướng để hoàn thiện các quy định liên quan.

Chuyên mục: Hình sự/ Tố tụng hình sự
Từ khóa: Quyền buộc tội/ Bị hại

Những phương thức của việc tiếp nhận và xích lại gần nhau của pháp luật các quốc gia trong lịch sử và hiện tại

16/05/2020 23/05/2021 GS.TSKH. Đào Trí Úc

Trong thời đại toàn cầu hóa, sự tương tác giữa pháp luật của các quốc gia là một tất yếu khách quan và trên cơ sở đó đã hình thành những con đường cho sự xích lại gần nhau hơn của các hệ thống pháp luật quốc gia, dân tộc. Áp dụng quy phạm pháp luật xung đột là kênh quan trọng cho sự tiếp nhận và xích lại gần nhau của pháp luật các quốc gia. Nguyên tắc về quyền của các bên tự do lựa chọn luật áp dụng được ghi nhận trong pháp luật của hầu hết các quốc gia trên thế giới và cũng là nguyên tắc nền tảng của các công ước quốc tế. Đó là quy tắc “Proper Law of the Contract”. Sự tương tác của các hệ thống pháp luật còn được thực hiện bởi việc tạo ra một loại “kết cấu hạ tầng pháp lý” giữa các quốc gia với nhau: tạo ra một chế độ pháp lý chung hoặc có tính phổ quát cho đối tượng điều chỉnh của pháp luật mỗi nước; tạo ra chuỗi giá trị phổ biến; xác lập các thủ tục tương đương; thực hiện sự bảo hộ pháp lý như nhau và lẫn nhau…. Áp dụng các văn bản pháp luật mẫu có khả năng định hướng của chúng cho nhà làm luật các quốc gia có quan tâm, là cầu nối giữa các quy phạm pháp luật quốc tế với pháp luật quốc gia. Nhất thể hóa (unification) pháp luật là tạo ra các quy phạm, chế định pháp luật để hoặc xác lập phương thức điều chỉnh thống nhất cho một loại đối tượng thay vì các quy phạm hiện hữu của các quốc gia.

Chuyên mục: Quốc tế/ Công pháp quốc tế
Từ khóa: Luật quốc gia/ Pháp luật