Ưu điểm và hạn chế của các loại nguồn của pháp luật

Phân tích ưu điểm và hạn chế của các loại nguồn của pháp luật (tập quán pháp, tiền lệ pháp (án lệ), văn bản quy phạm pháp luật).

• Văn bản quy phạm pháp luật là gì? Phân tích khái niệm VBQPPL
• Án lệ là gì? Phân tích khái niệm tiền lệ pháp (Án lệ)
• Tập quán pháp là gì? Phân tích khái niệm tập quán pháp
• Nguồn của pháp luật là gì? Các loại nguồn của pháp luật
• Hình thức pháp luật là gì? Các hình thức cơ bản của pháp luật
• Phân tích vai trò của nhà nước đối với pháp luật
• Phân tích vai trò của pháp luật đối với nhà nước
• Phân tích vai trò của pháp luật đối với xã hội
• Phân tích tính giai cấp và tính xã hội của pháp luật
• Phân tích mối quan hệ giữa “Pháp luật” và “Tập quán”

1 – Phân tích ưu điểm và hạn chế của tập quán pháp

a – Ưu điểm

– Tập quán pháp xuất phát từ những thói quen, những quy tắc ứng xử từ lâu đời nên đã ngấm sâu vào tiềm thức của nhân dân và được nhân dân tự giác tuân thủ góp phần tạo nên pháp luật và nâng cao hiệu quả của pháp luật.

– Góp phần khắc phục tình trạng thiếu pháp luật, khắc phục các lỗ hổng của pháp luật thành văn.

b – Hạn chế

Tập quán pháp tồn tại dưới dạng bất thành văn nên thường được hiếu một cách ước lệ, nó thường có tính tản mạn, địa phương, khó bảo đảm có thể được hiểu và thực hiện thống nhất trong phạm vi rộng.

Vì vậy, tập quán pháp là hình thức pháp luật xuất hiện sớm nhất và là hình thức cơ bản, chủ yếu và quan trọng nhất của các kiểu pháp luật chủ nô, phong kiến. Hiện tại, phạm vi ảnh hưởng của tập quán pháp bị thu hẹp dần.

2 – Phân tích ưu điểm và hạn chế của án lệ

a – Ưu điểm

– Án lệ được hình thành từ hoạt động thực tiễn của các chủ thể có thẩm quyền khi giải quyết các vụ việc cụ thể trên cơ sở khách quan, công bằng, tôn trọng lẽ phải… nên nó dễ dàng được xã hội chấp nhận.

– Án lệ có tính linh hoạt, hợp lý, phù hợp với thực tiễn cuộc sống.

– Án lệ góp phần khắc phục những lỗ hổng, những điểm thiếu sót của văn bản quy phạm pháp luật.

b – Hạn chế

– Án lệ được hình thành trong quá trình áp dụng pháp luật, là sản phẩm, kết quả của hoạt động áp dụng pháp luật nên tính khoa học không cao bằng văn bản quy phạm pháp luật.

– Thủ tục áp dụng án lệ phức tạp, đòi hỏi người áp dụng phải có hiểu biết pháp luật một cách thực sự sâu, rộng.

– Thừa nhận án lệ có thể dẫn tới tình trạng toà án tiếm quyền của nghị viện và Chính phủ.

Án lệ là hình thức phổ biến của pháp luật phong kiến châu Âu và hiện tại đang còn được sử dụng tương đối rộng rãi ở các nước thuộc hệ thống pháp luật Common Law (Anh – Mỹ). Việt Nam chính thức thừa nhận án lệ là nguồn của pháp luật từ năm 2014.

3 – Phân tích ưu điểm và hạn chế của vãn bản quy phạm pháp luật

a – Ưu điểm

– Văn bản quy phạm pháp luật được hình thành do kết quả của hoạt động xây dựng pháp luật, thường thể hiện trí tuệ của một tập thể và tính khoa học tương đối cao.

– Các quy định của nó được thể hiện thành văn nên rõ ràng, cụ thể, dễ đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, dễ phổ biến, dễ áp dụng, có thể được hiểu và thực hiện thống nhất trên phạm vi rộng.

– Nó có thể đáp ứng được kịp thời những yêu cầu, đòi hỏi của cuộc sống vì dễ sửa đối, bổ sung…

b – Hạn chế

– Các quy định của văn bản quy phạm pháp luật thường mang tính khái quát nên khó dự kiến được hết các tình huống, trường hợp xảy ra trong thực tế, vì thế có thể dẫn đến tình trạng thiếu pháp luật hay tạo ra những lỗ hổng, những khoảng trống trong pháp luật.

– Những quy định trong văn bản quy phạm pháp luật thường có tính ổn định tương đối cao, chặt chẽ nên đôi khi có thể dẫn đến sự cứng nhắc, thiếu linh hoạt.

– Quy trình xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật thường lâu dài và tốn kém hơn sự hình thành của tập quán pháp và án lệ.

Hiện nay, văn bản quy phạm pháp luật là loại nguồn cơ bản, chủ yếu và quan trọng nhất của nhiều nước, trong đó có Việt Nam.