Phân tích mối quan hệ giữa Pháp luật và Tập quán

Mục lục

Phân tích mối quan hệ giữa pháp luật và tập quán

1 – Điểm giống nhau giữa pháp luật và tập quán

– Pháp luật và tập quán đều là những quy tắc xử sự chung hay quy phạm xã hội để hướng dẫn cách xử sự cho mọi người trong xã hội cho nên chúng đều có các đặc điểm của các quy phạm xã hội, đó là:

– Pháp luật và tập quán đều là những khuôn mẫu, chuẩn mực để hướng dẫn cách xử sự cho mọi người trong xã hội, để bất kỳ ai khi ở vào điều kiện, hoàn cảnh do chúng dự liệu thì đều phải xử sự theo những cách thức mà chúng đã nêu ra – Căn cứ vào pháp luật, tập quán, các chủ thể sẽ biết mình được làm gì, không được làm gì, phải làm gì và làm như thế nào khi ở vào một điều kiện, hoàn cảnh nhất định.

+ Pháp luật và tập quán đều là tiêu chuẩn để xác định giới hạn và đánh giá hành vi của con người. Căn cứ vào các quy định của pháp luật, của tập quán, có thể xác định được hành vi nào là hợp pháp, hành vi nào là hợp tập quán; hành vi nào là trái pháp luật, hành vi nào là trái tập quán.

Xem thêm tài liệu liên quan:

+ Pháp luật và tập quán đều được đặt ra không phải cho một chủ thể cụ thể hay một tổ chức, cá nhân cụ thể mà là cho tất cả các chủ thể tham gia vào quan hệ xã hội do chúng điều chỉnh.

+ Pháp luật và tập quán đều được thực hiện nhiều lần trong thực tế cuộc sống, bởi vì chúng được ban hành không phải để điều chỉnh một quan hệ xã hội cụ thể, một trường hợp cụ thể mà để điều chỉnh một quan hệ xã hội chung, tức là mọi trường hợp, khi điều kiện hoặc hoàn cảnh do chúng dự kiến xảy ra.

– Cả pháp luật và tập quán đều tham gia điều chỉnh các quan hệ xã hội nhằm thiết lập và giữ gìn trật tự xã hội.

Mối quan hệ giữa pháp luật và tập quán bao gồm: Tác động của pháp luật tới tập quán và ngược lại, sự tác động của tập quán đến pháp luật.

2 – Tác động của pháp luật tới tập quán

– Pháp luật có thể góp phần củng cố, phát huy vai trò, tác dụng thực tế của các tập quán khi chúng phù hợp với ý chí của nhà nước và được thừa nhận trong pháp luật.

Ví dụ, các phong tục ăn Tết cổ truyền, Giỗ Tổ Hùng Vương khi được Nhà nước thừa nhận thì sẽ được Nhà nước bảo đảm thực hiện, tạo điều kiện cho các phong tục đó được củng cố, phát huy vai trò, tác dụng trong thực tế thông qua việc cho phép người lao động, giáo viên, học sinh, sinh viên được nghỉ để ăn Tết, ăn Giỗ, tổ chức các nghi lễ quốc gia để kỷ niệm những ngày này.

– Ngược lại, pháp luật cũng có thể góp phàn loại trừ, thanh toán dần các tập quán trái với ý chí của nhà nước, lạc hậu, không phù hợp với tiến trình phát triển của xã hội. Chẳng hạn, phong tục thách cưới, tập quán coi quan hệ hôn nhân là một quan hệ gả bán… trái với ý chí của Nhà nước ta nên được pháp luật loại trừ, thanh toán dần bằng quy định: Hôn nhân là tự nguyện, trên cơ sở tình yêu giữa nam và nữ, cấm yêu sách của cải trong việc cưới hỏi…

3 – Tác động của tập quán tới pháp luật

a – Đối với việc hình thành pháp luật

– Nhiều tập quán phù hợp với ý chí của nhà nước được thừa nhận trong pháp luật đã góp phần tạo nên pháp luật, ví dụ, tập quán xác định họ hoặc xác định dân tộc cho con, tập quán giải thích giao dịch dân sự… ở nước ta.

– Những tập quán trái với ý chí của nhà nước sẽ trở thành tiền đề để hình thành nên những quy phạm thay thế chúng, từ đó góp phần hình thành nên pháp luật, ví dụ, tập quán sản xuất pháo và đốt pháo, phong tục thách cưới… ở nước ta.

b – Đối với việc thực hiện pháp luật

– Những tập quán phù hợp với ý chí của nhà nước, được thừa nhận trong pháp luật sẽ góp phần làm cho pháp luật được thực hiện một cách nghiêm chỉnh, tự giác hơn, bởi vì các tập quán đó đã ngấm sâu vào tiềm thức của nhân dân thành thói quen xử sự của họ.

– Ngược lại, những phong tục, tập quán trái với ý chí của nhà nước sẽ cản trở việc thực hiện pháp luật trong thực tế. Việc sản xuất pháo và đốt pháo ở nước ta đã bị Nhà nước cấm từ lâu nhưng một số người vẫn lén lút thực hiện, đó là hành vi vi phạm pháp luật nên đã cản trở việc thực hiện pháp luật.