Phân tích các giá trị của nhà nước pháp quyền

Mục lục

1 – Nhà nước pháp quyền là gì?

Nhà nước pháp quyền là nhà nước đề cao vai trò của pháp luật trong đời sống nhà nước và xã hội, được tổ chức, hoạt động trên cơ sở một hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng và các nguyên tắc chủ quyền nhân dân, phân công và kiểm soát quyền lực nhà nước nhằm bảo đảm quyền con người, tự do cá nhân cũng như công bằng, bình đắng trong xã hội.

2 – Phân tích các giá trị của nhà nước pháp quyền

Sự xuất hiện của nhà nước pháp quyền đã mang lại cho xã hội nhiều giá trị lớn mà cơ bản là các giá trị sau:

Thứ nhất, trong nhà nước pháp quyền, pháp luật đã trở thành công lý của thời đại.

– Pháp luật không còn là công cụ của riêng nhà nước, điều chỉnh các quan hệ xã hội theo ý chí chủ quan của nhà nước mà là sự kết tinh những giá trị xã hội cao quý nhằm mang lại lợi ích tốt nhất cho nhân dân.

– Pháp luật thừa nhận và hướng tới việc bảo đảm, bảo vệ tốt nhất quyền con người, quyền công dân, hướng tới việc bảo vệ công bằng xã hội, do vậy, pháp luật thực sự trở thành chuẩn mực chung được mọi người thừa nhận.

– Pháp luật được xây dựng trên cơ sở đảm bảo sự hài hòa giữa lợi ích cá nhân, nhóm xã hội với lợi ích chung của toàn xã hội.

– Hoạt động áp dụng pháp luật cũng được tiến hành trên cơ sở và theo nguyên tắc bảo vệ công lý, bảo đảm, bảo vệ các quyền con người, tự do cá nhân, bảo đảm công bằng, bình đẳng trong xã hội.

Thứ hai, trong điều kiện nhà nước pháp quyền, lối song theo pháp luật trở thành lối sống thịnh hành trong xã hội.

Trong các xã hội chiếm hữu nô lệ, phong kiến, khi mà tín điều tôn giáo, đạo đức, phong tục, tập quán, hương ước, lệ làng… được coi trọng hơn so với pháp luật thì lối sống theo pháp luật chưa được thiết lập.

Trong nhà nước pháp quyền, lối sống theo pháp luật trở thành lối sống phổ biến, thịnh hành, đó là lối sống mà trong nhận thức cũng như trong hành vi của các chủ thế luôn thể hiện ý thức khép mình trong khuôn khổ của pháp luật, xử sự theo pháp luật và tích cực đấu tranh để pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh trong xã hội.

Mỗi người đều ý thức được quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mình đối với nhà nước, xã hội và các chủ thể khác; ý thức được vị trí tối thượng của pháp luật, qua đó lựa chọn và thực hiện hành vi theo đúng quy định pháp luật. Mỗi người đều tích cực đấu tranh bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình, bảo vệ pháp luật; thói quen xử sự theo pháp luật sẽ lấn át thói quen xử sự tuỳ tiện, thói quen xử sự theo đạo đức, phong tục, tập quán…

Thứ ba, sự tồn tại của nhà nước pháp quyền cho thấy, nhân dân đã được thừa nhận là chủ thể tối cao và duy nhất của quyền lực nhà nước.

Đây là một giá trị to lớn của nhà nước pháp quyền. Quyền lực của nhà nước là nhận được từ nhân dân, vì thế, nhân dân không chỉ lập nên nhà nước mà còn có thể thay đổi nhà nước khi nhà nước không xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân. Khi nhà nước không đáp ứng được yêu cầu của nhân dân thì nhân dân hoàn toàn có quyền thay thế nó bằng nhà nước khác để có thể phục vụ nhân dân tốt hon, vĩ thế, trong nhà nước pháp quyền, nhân dân mới là chủ thể tối cao của quyền lực nhà nước, có quyền quyết định tối cao các vấn đề cơ bản của đất nước; nhà nước không còn là người quyết định số phận của nhân dân mà ngược lại, nhà nước phải phục tùng nhân dân.

Thứ tư, trong nhà nước pháp quyền, các quyền con người được thừa nhận, bảo đảm, giá trị của con người được trân trọng.

Trước khi có nhà nước pháp quyền, quyền con người, quyền công dân chưa từng được thừa nhận trong pháp luật. Với sự ra đời và phát triển của nhà nước pháp quyền, quyền con người chính thức được thừa nhận công khai, minh bạch trong pháp luật. Quyền con người ngày càng được thừa nhận rộng rãi ở nhiều nước, vị trí quyền con người ngày càng được chú trọng nâng cao, giá trị của con người ngày càng được trân trọng hơn bởi nhà nước và xã hội, việc bảo đảm và bảo vệ quyền con người trở thành mối quan tâm đặc biệt, thành trách nhiệm của cả nhà nước và xã hội.