Chế độ chính trị là gì? Phân biệt chế độ dân chủ với phản dân chủ

Phân tích khái niệm chế độ chính trị của nhà nước. (Chế độ Chính trị là gì?) Phân biệt chế độ chính trị dân chủ với chế độ chính trị phản dân chủ.

• Hình thức cấu trúc là gì? Phân biệt nhà nước đơn nhất với nhà nước liên bang
• Phân tích sự biến đổi của chính thể cộng hòa qua các kiểu nhà nước
• Phân tích sự biến đổi của chính thể quân chủ qua các kiểu nhà nước
• Hình thức chính thể là gì? Phân biệt chính thể quân chủ với cộng hòa
• Phân tích các đặc điểm của Bộ máy Nhà nước CHXHCN Việt Nam
• Nguyên tắc Bộ máy nhà nước tổ chức và hoạt động trên cơ sở Hiến pháp và pháp luật
• Nguyên tắc chủ quyền thuộc về nhân dân trong bộ máy nhà nước
• Nguyên tắc phân chia quyền lực nhà nước trong bộ máy nhà nước
• Phân loại cơ quan nhà nước. Cho ví dụ?
• [SO SÁNH] Phân biệt Cơ quan nhà nước với cơ quan của tổ chức khác

1 – Phân tích khái niệm chế độ chính trị của nhà nước

a – Chế độ chính trị là gì?

Chế độ chính trị là tổng thể các phương pháp mà nhà nước sử dụng để tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước.

b – Phân tích khái niệm chế độ chính trị của nhà nước

Định nghĩa trên cho thấy, xem xét về chế độ chính trị của một nhà nước là tìm hiểu xem nhà nước đó sử dụng những phương pháp nào để tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước. Các phương pháp đó chủ yếu gồm phương pháp lựa chọn người nắm giữ quyền lực cao nhất của nhà nước, phương pháp thực hiện quyền lực nhà nước của các cơ quan nhà nước và phương pháp xây dựng nên các quyết định quan trọng của nhà nước.

Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội… của đất nước mà chế độ chính trị có những biểu hiện khác nhau, tuy nhiên có thể chia thành hai dạng cơ bản là chế độ chính trị dân chủ và chế độ chính trị phản dân chủ.

Dân chủ

Dân chủ là chế độ chính trị mà nhân dân có quyền tham gia vào việc tổ chức, hoạt động của các cơ quan nhà nuớc, bàn bạc, thảo luận và quyết định những vấn đề quan trọng của nhà nuớc.

Trong chế độ chính trị dân chủ, nhà nuớc sử dụng các phuơng pháp dân chủ trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nuớc; nhà nuớc thừa nhận, bảo đảm, bảo vệ các quyền tự do chính trị của nhân dân; hoạt động của nhà nước được thực hiện một cách công khai; phương pháp giáo dục thuyết phục được coi trọng… Tuy nhiên, chế độ chính trị dân chủ cũng có nhiều hình thức khác nhau như dân chủ thực chất và dân chủ hình thức; dân chủ rộng rãi và dân chủ hạn chế; dân chủ trực tiếp và dân chủ gián tiếp…

Dân chủ rộng rãi

Dân chủ rộng rãi là chế độ mà mọi công dân đều có thể tham gia bầu cử và ứng cử vào các cơ quan đại diện của nhà nước khi có đủ những điều kiện luật định, có thể trực tiếp hoặc thông qua các đại biểu của mình thực hiện các hoạt động của nhà nước, thảo luận, bàn bạc để xây dựng nên các quyết định quan trọng của nhà nước, giám sát hoạt động của các nhân viên và cơ quan nhà nước…

Dân chủ hạn chế

Dân chủ hạn chế là chế độ mà chỉ có một bộ phận dân chúng hoặc những tầng lóp đặc biệt trong xã hội mới có quyền bầu cử và ứng cử vào cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước, có quyền bàn bạc, thảo luận và quyết định các vấn đề quan trọng của nhà nước.

Phản dân chủ

Phản dân chủ là chế độ mà nhân dân không có quyền tham gia vào việc tổ chức bộ máy nhà nước (đặc biệt là cơ quan tối cao của quyền lực nhà nước) hoặc vào việc bàn bạc, thảo luận và quyết định những vấn đề quan trọng của nhà nước.

Trong chế độ chính trị phản dân chủ, nhà nước sử dụng các cách thức, thủ đoạn chuyên quyền, độc đoán trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước; các quyền tự do chính trị của nhân dân không được nhà nước thừa nhận hoặc bị hạn chế, bị chà đạp; phương pháp cưỡng chế được chú trọng… Chế độ phản dân chủ có những biến dạng cực đoan như chế độ độc tài, chế độ phát xít, chế độ phân biệt chủng tộc, chế độ diệt chủng.

2 – Phân biệt chế độ dân chủ với chế độ phản dân chủ

Chế độ dân chủ và chế độ phản dân chủ khác nhau ở một số điểm cơ bản sau:

Chế độ dân chủ	Chế độ phản dân chủ
- Dân chủ là chế độ chính trị mà nhân dân có quyền tham gia vào việc tổ chức, hoạt động của các cơ quan nhà nước, bàn bạc, thảo luận và quyết định những vấn đề quan trọng của nhà nước.	- Phản dân chủ là chế độ mà nhân dân không có quyền tham gia vào việc tổ chức bộ máy nhà nước (đặc biệt là cơ quan tối cao của quyền lực nhà nước) hoặc vào việc bàn bạc, thảo luận và quyết định những vấn đề quan trọng của nhà nước.
- Phương thức để lập ra cơ quan tối cao của quyền lực nhà nước là bằng bầu cử hoặc chủ yếu bằng bầu cử.	- Cơ quan cao nhất của quyền lực nhà nước được lập ra theo phương thức độc đoán: Thông qua một cuộc chinh phục hoặc đảo chính để chiếm đoạt quyền hành, cha truyền con nối, chính phủ đương quyền đề cử một chính phủ kế nghiệp, rút thăm hoặc chỉ định, tức là những con đường mà nhân dân không được tham gia.
- Các quyết định quan trọng của nhà nước được xây dựng thông qua các cuộc thảo luận, bàn bạc của nhân dân hoặc đại diện của họ và quyết định theo đa số.	- Nhân dân hoặc đại diện của họ không thế tham gia thảo luận, bàn bạc để đưa ra những quyết định quan trọng của nhà nước. Có trường hợp các cơ quan nhà nước được hình thành bằng bầu cử, nhưng sau đó các quyết định quan trọng của nhà nước lại chỉ do một người hoặc một nhóm nhỏ bàn bạc và quyết định, không có sự tham gia của nhân dân hoặc đại diện của họ.
- Nhân dân được hưởng một số quyền tự do chính trị: quyền bầu cử và ứng cử vào các cơ quan đại diện của nhà nước, quyền giám sát hoạt động của các cơ quan và nhân viên nhà nước...	- Các quyền tự do chính trị của nhân dân không được thừa nhận trong pháp luật hoặc bị hạn chế, bị chà đạp nghiêm trọng bởi chính nhà nước, bởi những người cầm quyền, cai trị.
- Chế độ dân chủ có những hình thức như dân chủ rộng rãi, dân chủ hạn chế, dân chủ thực sự, dân chủ hình thức, dân chủ trực tiếp, dân chủ gián tiếp...	- Chế độ phản dân chủ có những biến dạng cực đoan như chế độ độc tài, chế độ phát xít, chế độ phân biệt chủng tộc, chế độ diệt chủng...