Mục lục
Một trong các Ý nghĩa nghiên cứu nhân thân người phạm tội là góp phần làm cho quá trình định tội, định khung và quyết định hình phạt được chính xác. Vậy nghiên cứu nhân thân người phạm tội có những tác dụng gì, hãy cùng iluatsu.com đi tìm hiểu ngay sau đây!
Tội phạm là hiện tượng xã hội phát sinh từ sự tác động qua lại giữa các điều kiện bên ngoài và điều kiện bên trong. Trong toàn bộ hệ thống các quan hệ đó, nhân thân người phạm tội là một khâu rất quan trọng để đánh giá chính xác tội phạm. Thực chất của việc nghiên cứu nhân thân người phạm tội nhằm đáp ứng yêu cầu nghiên cứu tình hình tội phạm, để đưa ra những giải pháp, kiến nghị giải quyết vấn đề tội phạm trong xã hội.
Bản thân việc đánh giá thực trạng, diễn biến của tình hình tội phạm, dự đoán hướng phát triển và quy mô ảnh hưởng đến các hiện tượng và quá trình xã hội khác phụ thuộc vào những số liệu đã được tổng kết về nhân thân người phạm tội nói chung và các loại tội phạm cụ thể nói riêng. Đó là các số liệu về đặc điểm giới tính, độ tuổi, trình độ văn hóa, đặc điểm tâm lý.
Việc nghiên cứu về nhân thân người phạm tội có ý nghĩa sau:
1. Tạo cơ sở cho việc xác định nguyên nhân và điều kiện của tội phạm
Nghiên cứu nhân thân người phạm tội có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định nguyên nhân của tội phạm. Nguyên nhân thực hiện tội phạm cụ thể là khuynh hướng thể hiện tính chống đối xã hội của con người cụ thể, trước hết là động cơ xử sự của người đó trong sự tác động qua lại với môi trường và hoàn cảnh cụ thể, thuận lợi cho việc thực hiện tội phạm.
1.1. Các quan điểm về nguyên nhân và điều kiện phạm tội
Theo quan điểm của các nhà nghiên cứu tư sản, nguyên nhân phạm tội về các đặc điểm sinh học, phủ nhận vai trò của các điều kiện, hoàn cảnh xã hội trong việc làm phát sinh cách xử sự phạm tội và làm hình thành nên các đặc điểm của nhân thân người phạm tội, từ đó hướng nghiên cứu nhân thân người phạm tội vào việc đi sâu phân tích các yếu tố sinh học – yếu tố dẫn đến nguyên nhân phạm tội.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu xã hội chủ nghĩa đã chỉ ra rằng sự hình thành và phát sinh các đặc điểm, đặc tính đó là dưới sự tác động của môi trường xã hội. Con người có thể làm cho các điều kiện xã hội cần thiết thích nghi với mình và chống lại các điều kiện không có lợi cho bản thân. Với kết quả tác động của cùng một hoàn cảnh, điều kiện xã hội lại hình thành các loại nhân thân khác nhau, mỗi con người tiếp nhận hoàn cảnh đó phù hợp với kinh nghiệm mà họ tích lũy được, với các quan điểm, định hướng về giá trị, nhu cầu và lợi ích của họ.
Xuất phát từ quá trình tác động qua lại giữa con người và môi trường xã hội trong cả quá trình sống, làm việc và trưởng thành đó, có thể tìm ra nguyên nhân và điều kiện của tội phạm, tìm ra hoàn cảnh cụ thể đã làm phát sinh ra các phẩm chất tiêu cực trong con người, dẫn con người đến việc thực hiện tội phạm, từ đó đưa ra các biện pháp nhằm loại trừ và ngăn chặn những hoàn cảnh bất lợi đó, không để con người đi vào con đường phạm tội, đồng thời áp dụng những biện pháp chống và phòng ngừa riêng biệt đối với từng người phạm tội cụ thể.
1.2. Nghiên cứu nhân thân người phạm tội tạo cơ sở xác định nguyên nhân và điều kiện của tội phạm
Việc nhận thức, phân tích các nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội phạm không thể thiếu việc nghiên cứu nhân thân người phạm tội, bản chất, các đặc điểm và quá trình hình thành nó.
“Việc phân tích các nguyên nhân và điều kiện của tội phạm cụ thể chỉ ra rằng không thể nhận thức, hiểu biết được các nguyên nhân và điều kiện đó nếu thiếu việc cân nhắc nhân thân người phạm tội” – Võ Khánh Vinh (2013), Giáo trình tội phạm học, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội;
Nhân thân người phạm tội với tổng thể các đặc điểm có tác động chi phối hành vi phạm tội và cũng chính là kết quả của sự tác động qua lại giữa người phạm tội và môi trường xã hội của người phạm tội. Bằng những nghiên cứu tổng quát về nhân thân người phạm tội và những số liệu về các loại tội phạm góp phần làm rõ những tác động tiêu cực của môi trường gia đình, nhà trường, môi trường kinh tế, văn hóa, xã hội vĩ mô đến sự hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực của người phạm tội phạm. Nghiên cứu cụ thể về các đặc điểm và những yếu tố tác động đến quá trình hình thành các đặc điểm tiêu cực của nhân thân người phạm tội phạm sẽ cho thấy rõ những nguyên nhân và điều kiện làm phát sinh hành vi phạm tội.
Nghiên cứu về nhân thân người phạm tội còn giúp hiểu rõ mức độ phổ biến khác nhau của các loại nhân thân người phạm tội, đặc điểm nhân thân của nhiều tầng lớp dân cư khác nhau trong sự tác động qua lại với hệ thống các quan hệ xã hội phức tạp, từ đó có thể phân loại tội phạm, người phạm tội theo từng nhóm, từng loại có những đặc điểm giống nhau và xác định nguyên nhân, điều kiện của từng nhóm, loại tội phạm và người phạm tội, phục vụ cho việc áp dụng phương pháp chống và phòng ngừa theo từng nhóm, loại tội phạm và người phạm tội nhằm làm giảm đi tình trạng tội phạm trong xã hội.
Xem thêm bài viết:
- Các đặc điểm của nhân thân người phạm tội
- Phân biệt nhân thân người phạm tội và chủ thể của tội phạm
2. Tạo cơ sở cho việc xây dựng biện pháp giáo dục, cải tạo người phạm tội.
Nghiên cứu nhân thân người phạm tội là nội dung của nhiều ngành khoa học khác nhau. Thực tế cho thấy, cuộc đấu tranh chống tội phạm không thể đạt được kết quả cao nếu các cơ quan trực tiếp làm nhiệm vụ này không hiểu được đối tượng mà mình đấu tranh có những điểm gì đặc biệt đề từ đó đưa ra biện pháp phù hợp. Nghiên cứu nhân thân người phạm tội làm rõ phẩm chất tiêu cực vốn có của người phạm tội như các đặc điểm tâm lý, quan điểm, nhận thức… có ý nghĩa rất to lớn về mặt nhận thức.
2.1. Tạo cơ sở xác định chế độ cải tạo, giáo dục phù hợp
Đối với người phạm tội, sau khi bản án có hiệu lực là bắt đầu giai đoạn chấp hành hình phạt tù, đây là giai đoạn thích ứng cực kỳ khó khăn đối với người phạm tội. Bản chất của quá trình chấp hành án phạt là quá trình cải tạo, diễn ra đồng thời hai quá trình loại bỏ những phẩm chất nhân cách tiêu cực, đồng thời hình thành những phẩm chất nhân cách tích cực, phù hợp với chuẩn mực xã hội.
Bên cạnh những biện pháp giáo dục chuyên biệt, còn phải giáo dục phạm nhân bằng các hoạt động rèn luyện tư tưởng, tình cảm, thói quen, hành động tích cực ở người phạm tội. Việc nắm rõ được đặc điểm nhân thân người phạm tội giúp cho cán bộ giáo dục, cán bộ trại giam phân loại được đối tượng tội phạm và có những hoạt động cải tạo phù hợp với các đối tượng khác nhau. Nắm bắt được đặc điểm tâm lý của người phạm tội là căn cứ quan trọng để xác định chế độ cải tạo, giáo dục phù hợp.
2.2. Tư vấn cho phạm nhân học nghề, chuẩn bị tốt cho quá trình tái hòa nhập cộng đồng
Nghiên cứu nhân thân người phạm tội để có các hình thức, phương pháp giáo dục, quản lý người phạm tội… một cách phù hợp và hiệu quả. Cần phải dựa vào đặc điểm nhân thân của người phạm tội để phân loại người phạm tội nhằm áp dụng các biện pháp giáo dục, cải tạo phù hợp với từng nhóm người với các đặc điểm nhân thân khác nhau nhằm cải thiện hoặc loại trừ các đặc điểm nhân thân tiêu cực có vai trò quan trọng đối với việc phát sinh tội phạm, từ đó có thể giáo dục, cải tạo họ thành người tốt, không tái phạm tội. Nghiên cứu các đặc điểm nhân thân người phạm tội cũng giúp cho việc tư vấn cho phạm nhân việc học nghề, chuẩn bị tốt nhất cho quá trình tái hòa nhập.
Xem thêm bài viết:
- Tuyển tập 12+ đề thi môn Tội phạm học
- Tuyển tập 100+ nhận định đúng sai môn Tội phạm học
3. Dự báo tội phạm và phòng ngừa tội phạm
Nghiên cứu nhân thân người phạm tội có ý nghĩa quan trọng trong dự báo tội phạm và phòng ngừa tội phạm, góp phần ngăn chặn không để bất kỳ thành viên nào trong xã hội đi vào con đường phạm tội và phải chịu hình phạt của pháp luật.
Việc nghiên cứu này không chỉ đơn thuần làm rõ điều kiện hoàn cảnh, nguyên nhân phạm tội, mà còn chỉ ra những điều kiện không thuận lợi cho sự hình thành nhân cách con người, từ đó ngăn chặn những yếu tố góp phần hình thành nên những phẩm chất nhân cách tiêu cực ở một số cá nhân.
“Hành vi phạm tội là kết quả không mong đợi của quá trình tương tác giữa các yếu tố tiêu cực thuộc môi trường sống với các yếu tố tâm – sinh lý tiêu cực bên trong cá nhân chủ thể hành vi đã dẫn tới việc thực hiện hành động hoặc không hành động mà pháp luật hình sự xem là phạm tội” – GS.TS Nguyễn Văn Cảnh và PGS.TS Phạm Văn Tỉnh (2013), Một số vấn đề tội phạm học Việt Nam, Nxb Tư pháp.
Nghiên cứu nhân thân người phạm tội có thể xác định được những yếu tố tiêu cực từ phía người phạm tội và những yếu tố tiêu cực từ môi trường xã hội trong sự tác động qua lại với nhau, hình thành nguyên nhân của tội phạm. Từ đó, có những giải pháp phòng ngừa tội phạm hiệu quả bằng cách tác động làm hạn chế hoặc loại trừ các tác động tiêu cực từ môi trường sống, qua đó góp phần hạn chế hay loại trừ các đặc điểm nhân thân tiêu cực của con người, góp phần quan trọng trong đấu tranh phòng ngừa tội phạm.
Trên đây là quan điểm của mình về Ý nghĩa của việc nghiên cứu nhân thân người phạm tội, nếu bạn có quan điểm khác, hãy để lại bình luận để cùng thảo luận nhé! Thân ái!
Trả lời